Czy depresja może istnieć bez bólu?

Abstract

Związki bólu i depresji mogą być dwukierunkowe: stanom depresyjnym towarzyszy nasilone przeżywanie bólu, a zespołom bólowym – objawy depresyjne. Możemy mówić co najmniej o współwystępowaniu tych dwóch zjawisk, a najprawdopodobniej również o wspólnej etiopatogenezie i terapii.
 Definicja zespołu depresyjnego, proponowana przez podstawowe systemy diagnostyczne(ICD-10, DSM-5), nie uwzględnia symptomów często spotykanych w przypadku obniżonego nastroju, w tym dolegliwości bólowych, ale także lęku czy zaburzeń seksualnych. Jest to tłumaczone dążeniem do większej specyficzności rozpoznawania depresji, jednak paradoksalnie może właśnie utrudniać postawienie właściwej diagnozy. Depresja w szczególności może przebiegać wyłącznie w postaci „bólowej maski”, bez ujawnieniasię objawów typowych dla zespołu depresyjnego. Podobnie do utrudnień w praktyce klinicznej może dojść, gdy właściwie rozpoznana choroba somatyczna zostanie uznana za lekooporną z powodu ukrytej depresji, manifestującej się uporczywą ekspresją bólową. Przewlekły stres i przewlekłe choroby somatyczne przyczyniają się do rozwoju przewlekłych zaburzeń depresyjnych i przewlekłych zaburzeń bólowych. Niska samoocena, poczucie niepełnosprawności – poprzez system biochemicznych i biofizjologicznych sprzężeń zwrotnych – prowadzą do nasilenia symptomów somatycznych, w tym także bólu, a to z kolei pogłębia jeszcze bardziej niską samoocenę i obniża nastrój.
 Terapia w tego typu stanach musi być kompleksowa, uwzględniająca właściwą farmakoterapię, poradnictwo psychologiczne, techniki relaksacyjne czy medytacyjne, redukcję stresu, właściwie zaprogramowaną aktywność fizyczną, treningi asertywności i inne strategie. Leki przeciwdepresyjne zasadniczo, a w szczególności niektóre ich grupy czy konkretni przedstawiciele – w tym zwłaszcza SNRI (wenlafaksyna, duloksetyna) – redukują znacząco dolegliwości bólowe. Co więcej, potencjał przeciwbólowy tych leków jest na tyle wysoki, że znajdują zastosowanie w terapii stanów bólowych chorób somatycznych, którym niekoniecznie towarzyszą objawy depresyjne.