„Czy więc byliśmy i jesteśmy naiwni…?” Jeszcze jeden głos w debacie nad wykorzystaniem relacji ustnych w badaniach najnowszej historii Polski

Abstract

W artykule podęty zostaje problem wykorzystania relacji ustnych w badaniach historii najnowszej. W szczególności przedmiotem zainteresowania jest pytanie o to, czy historia mówiona, w swojej obecnej postaci (tzn. biorąc pod uwagę jej teoretyczne, praktyczne oraz instytucjonalne usytuowanie) ma realną szansę na odegranie znaczącej roli w kształtowaniu praktyki badań historycznych w Polsce. Punkt wyjścia do tak postawionego problemu stanowi nabierająca tempa debata usytuowania w ramach akademii, w szczególności w ramach historiografii i perspektyw jej rozwoju jako składnika naukowej refleksji. W tekście podjęta zostaje próba zidentyfikowania kluczowych elementów utrudniających wykorzystanie relacji ustnych w badaniach historycznych, a także sformułowania propozycji wyjścia z patowej sytuacji.

Historia mówiona jako wybór źródeł. Wokół „O tym nie wolno mówić…” Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dionizjusza Czubali [Oral History as a Selection of Sources: Discussion Around „O tym nie wolno mówić…” Zagłada Żydów w opowieściach wspomnieniowych ze zbiorów Dionizjusza Czubali [“We Are Not Allowed to Speak About It...” The Extermination of Jews in Memoirs from the Collection of Dionizjusz Czubala]]

“…dokumentowania i badania przeszłości -albo tylko pamięci, jak wolą niektórzy (zob. Stasiak, 2018). W tych dyskusjach pojawia się też pytanie o potencjał krytyczny historii mówionej, o jej zdolność korygowania utrwalonych obrazów przeszłości czy rewizji -choćby lokalnych i punktowych -dominujących narracji historiograficznych.…”