The article is an analysis of a single case—a biographical narrative of a Tri-City resident who enters adulthood at the beginning of political transformation in 1989, and whose life path turns out to be an unintentional, dynamic journey between various professions, social worlds and structural positions. This creates a complicated and ambiguous biographical pattern which does not fall into either the socio-economic promotion of the “winner” or into the degradation of the transformation “loser.” The reconstruction of this pattern reveals the hero’s great resourcefulness and entrepreneurship, but also the fragility of the structures stabilizing his life and the volatility of life orientation points. The binder of this biography turns out to be, above all, reflexivity and, what I suggest calling, the narrative agency of the narrator, who can transform his structurally dispersed and chaotic life experiences of the time of transformation into a very original story, making him a strong subject of his own fate. This, however, creates the inevitable tension between the experienced or lived life, life history and the narrated life, life story, prompting us to again pose the question about the commonly assumed, although differently defined, correspondence between the level of reality and the level of its linguistic (in this case—autobiographical) representation.

Artykuł pokazuje rozwój historii mówionej dotyczącej Zagłady od pierwszych projektów badawczych realizowanych tuż po zakończeniu wojny, po współczesne, globalne inicjatywy nagrywania wywiadów z ocalałymi i archiwa udostępniające tysiące takich świadectw audiowizualnych. Ten rozwój wpisany jest w szerszą perspektywę pamięci zbiorowej – przede wszystkim amerykańskiej – dotyczącej Zagłady i zmian w postrzeganiu ocalałych-świadków oraz ich świadectw. Jako szczególna część tej pamięci potraktowana została historiografia Zagłady – na kilku wyrazistych przykładach autor pokazuje różne sposoby traktowania tych źródeł: od nieufnego, a nawet podejrzliwego, po bezkrytycznie afirmatywne. W konkluzji zarysowane zostają inne niż stricte historyczne możliwe kierunki interpretacji tych źródeł.

In this short introduction we set out the aims of the volume, which represents the fruits of two seminars held in the autumn of 2020. The chapters respond to one big thematic issue: how to research and understand historical societal resilience; and one big question: what sort of past does the future need? They attempt to address these through three linked themes: can history be made more relevant to modern policy in respect of environmental and climate challenges? To what extent do our various sources indicate awareness and management of risk and/or the implementation of mitigating strategies in the past? And how can we identify ‘resilience’ in the social praxis of historical agents?