Dendroctonus micans (Kugelann) (Coleoptera: Curculionidae, Scolytinae)’ın konukçu seçimini etkileyen bazı özellikler: Artvin ladin ormanlarından deneysel sonuçlar

Abstract

Özet Kabukböcekleri orman böcekleri içerisinde kurumalara ve ağaç ölümlerine yol açan en önemli zararlılardandır. Kuzey yarı kürede Dendroctonus ve Ips türleri periyodik olarak büyük populasyonlar oluşturarak, birkaç yıl içerisinde geniş meşcerelerde milyonlarca sağlıklı ağacın ölümüne yol açmıştır. Ülkemizde 1966 yılında tespit edilen Dendroctonus micans (Kugelann) (Coleoptera: Curculionidae, Scolytinae) salgın populasyonları oluşturarak milyonlarca metreküp ladin ağacının kurumasına neden olmuştur. Günümüzde Artvin ve Giresun ladin ormanlarının tamamına yayılmış olan D. micans, Trabzon ladin ormanlarındaki yayılışını sürdürmektedir ve yayılış hattının ön cephesinde ağaç kurumalarına neden olmaktadır. D. micans yaralı ve devrik ağaçlara saldırması yanında, görünüşte sağlıklı olan ağaçlara da saldırmaktadır. Böceğin başarılı bir şekilde yerleştiği ve başarısız olduğu saldırı girişimlerinin nedenleri D. micans'ın konukçu seçimi hakkındaki soruların odak noktasını oluşturmaktadır. Bu çalışmada, D. micans'ın konukçusuna yerleşmede başarısını etkileyen bazı etmenler deneysel olarak araştırılmıştır. Artvin Orman İşletme Müdürlüğü, Taşlıca Orman İşletme Şefliği ladin ormanlarında, meşcere kapalılığı içerisinde bulunan, 1975 m ve 1680 m yükseltideki iki farklı saf ladin meşceresinde çalışılmıştır. Daha önce D. micans saldırısı bulunmayan ladin ağaçlarına böceğin dişi erginleri yerleştirilmiştir. İlk deneme alanında 37, ikinci deneme alanında 36 ladin ağacında çalışılmıştır. Arazi çalışmaları 1 Haziran-5 Kasım 2015 tarihleri arasında yürütülmüştür. Deneyin sonunda, böceğin başarılı bir şekilde yerleştiği ve başarısız olduğu ağaçların periyodik büyümeleri, bazı hasılat verileri, floem kalınlıkları, floemin nem miktarı, floemdeki karbon ve azot miktarı istatistik analizlerle karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak, D. micans'ın son 10 yıldır artımın azaldığı, tepe boyunun kısa olduğu ve floemin azot içeriğinin fazla olduğu ladin ağaçlarına başarılı bir şekilde yerleştiği tespit edilmiştir. Bu çalışmanın sonuçları, D. micans'ın konukçu seçimi ile ilgili temel bilgilerin ortaya koyulmasına katkı sağlamıştır. Böceğin başarılı bir şekilde yerleşebileceği ağaçların tahmin edilebilmesi, uygulayıcılara mücadele çalışmalarında kolaylık sağlayacaktır.

Pojava ženki velikog smrekinog likotoča Dendroctonus micans (Kugelann, 1794) na vitalnim stablima kavkaske smreke u Artvinu, Turska

“…Wagner et al (1979) presents data that bark moisture content affects brood survival of Dendroctonus frontalis. Stressed trees such as windthrowns, wounded trees or trees at stand edges have lower host defenses and greater nutritional quality (Reid and Robb, 1999;Alkan Akıncı et al, 2018). When mean annual increment in the last year, phloem thickness and several parameters of recent tree growth rate were studied on freshly dead Pinus banksiana to assess the reproductive performance of Ips pini, the results showed that tree growth rate parameters were positively related to beetle reproductive performance (Reid and Robb, 1999).…”

“…When mean annual increment in the last year, phloem thickness and several parameters of recent tree growth rate were studied on freshly dead Pinus banksiana to assess the reproductive performance of Ips pini, the results showed that tree growth rate parameters were positively related to beetle reproductive performance (Reid and Robb, 1999). Relationships between D. micans successful establishment and survival in its host are investigated experimentally in some studies (Alkan Akıncı and Erşen Bak, 2016;Alkan Akıncı et al, 2018). The role of phloem thickness, tree size and recent tree growth rate were used measured in the last ten years to provide increment for the last five (MAI-5) and ten years (MAI-10) (Reid and Robb, 1999).…”

“…D. micans preferred vigorously growing trees during attacks. In the former experimental studies that D. micans females were inserted on healthy oriental spruce trees, parental females were tended to be successful on vigorously growing trees (Alkan Akıncı and Erşen Bak, 2016) or codominant trees that have decreasing growth in the last 10 years (Alkan Akıncı et al, 2018). These trees provide thicker phloem and larger phloem surface area to D. micans larvae for feeding.…”

“…In the study, periodic growth, phloem thickness, tree size, crown length, phloem moisture and amount of C, N in phloem have been compared between trees that D. micans females successfully established in the host tree or aborted. Results demonstrated that D. micans parental females successfully established on the codominant trees that have grown vigorously and have decreasing growth in the last 10 years, shorter crown length and higher N in the phloem (Alkan Akıncı et al, 2018).…”

“…The Greater European Spruce Bark Beetle, Dendroctonus micans (Kugelann, 1794), with the spruce bark beetle Ips typographus (Linnaeus, 1758) (Coleoptera: Curculionidae, Scolytinae) are the most economically important forest pests in their distribution area in Eurasia (Grégoire, 1984(Grégoire, , 1985(Grégoire, ,1988Wermelinger, 2004;Özcan et al, 2011a;Alkan Akıncı et al, 2014). D. micans has caused serious damages and tree deaths during outbreaks in spruce forests since the first half of the 19th century to date (Grégoire, 1988;Özcan et al, 2011b;Fraser et al, 2014;Alkan Akıncı et al, 2018;Büyükterzi et al, 2022). It attacks apparently healthy trees besides forked, wounded and overthrown spruce trees (Granet and Perrot, 1977;Grégoire, 1988;Alkan Akıncı et al, 2014).…”