DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ AVRUPA BÖLGESİ’NDE YAŞLANMA ve İLGİLİ ÖLÇÜTLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Dünya genelinde ya da bir bölgedeki sağlık verilerinin incelenmesi ve karşılaştırılması, güncel durumun global ölçüde izlenebilmesi ve özellikle karar vericilerin önceliklerini belirlemesine katkı sunabilir. Yaşlılık global düzeyde "istenen" bir gelişme olup bazı açılardan değerlendirme ve karşılaştırmaların yapılabilmesi bu konuda geleceğe yönelik yol haritası çıkarmada yararlı olacaktır. Bu temel gerekçe ile bu makalede Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi'nde yer alan 53 ülkenin yaşam beklentisi ve yaşlılıkla ilgili seçilmiş ölçütler incelenmiş, ülkeler arasında karşılaştırmalar yapılmış ve yaşlılığı ilgilendirdiği düşünülen bazı değerlendirmeler yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırmada 53 ülkenin doğuşta beklenen yaşam süreleri, 65 yaş ve üzeri nüfusun toplam nüfus içindeki payları temel ölçütler olarak değerlendirilmiştir. Bunlara ek olarak; genel bütçeden sağlığa ayrılan pay, İnsani Kalkınma İndeksi, toplumsal cinsiyet eşitsizliği gibi diğer bazı ölçütler de değerlendirilmiştir. Veriler Dünya Sağlık Örgütü ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) web sitelerinden elde edilmiştir. Ölçütlerin ülkelere göre karşılaştırılması için tablo, grafik ve haritalar kullanılmıştır. İleri analiz aşamasında korelasyon ve regresyon analizleri de yapılmıştır. Bulgular: Avrupa Bölgesi, Dünya Sağlık Örgütü'nün altı coğrafi bölgesi içinde yaşlı nüfusu en fazla olan bölge iken, doğuşta beklenen yaşam süresinde ikinci sırada yer almaktadır. Bölge ülkelerinin çoğunun gelişmişlik göstergelerinde dünya ortalamasının üzerinde yer aldığı görülmektedir. Ancak bölge kendi içinde farklılıkları barındırmaktadır. Batı ve Orta Avrupa ülkelerinin; Balkanlar, Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkelerine göre daha uzun doğuşta beklenen yaşam süresine sahip olması, yaşlı nüfusun toplam nüfustaki payının ve İnsani Kalkınma İndeksi'nin daha yüksek olması farklılıklardan bazılarıdır. Sonuç: Bölgede eşitsizliklerin giderilmesi için çalışmalar yapılmalıdır. Sağlığın temel belirleyicilerini dikkate alan ve bilimsel zeminde geliştirilmiş müdahale programları özellikle orta ve uzun vadede planlanmalıdır. Bu tür bilimsel çalışmaların yapılması için de güçlü, doğru ve sürekliliği olan veri tabanının oluşturulması bir ihtiyaçtır.