E-7 ülkelerinde sosyo-demografik faktörlerin sağlık harcamalarına etkisinin ekonometrik analizi

Abstract

Sağlık harcamaları bir taraftan insanların sağlık düzeyini yükseltirken diğer taraftan beşerî sermayeye yaptığı katkılarla gelişmeyi hızlandırmaktadır. İnsan sağlığının korunup geliştirilmesi, devamlılığının sağlanması ve var olan hastalıklarının tedavisi için yapılan tüm harcamalar sağlık harcamaları olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmanın amacı 1995-2018 döneminde E-7 ülkelerinde (Brezilya, Meksika, Hindistan, Çin, Endonezya, Türkiye ve Rusya) sağlık harcamalarına etki eden faktörlerin analiz edilmesidir. Çalışmada bağımlı değişken olarak kişi başı sağlık harcaması kullanılırken doğuşta yaşam beklentisi, kentleşme, işsizlik ve 65 yaş ve üstü nüfusun oranı bağımsız değişkenleri oluşturmaktadır. Değişkenler arasındaki ilişkiyi test etmek için çoklu yapısal kırılmalara izin veren ve yatay kesit bağımlılığını dikkate alan Westerlund (2006) panel eş bütünleşme testi kullanılmıştır. Eşbütünleşme katsayıları, heterojeniteyi ve kesitler arası bağımlılığı dikkate alan Eberhardt & Bond (2009) tarafından geliştirilen Augmented Mean Group (AMG) tahmicisi ile elde edilmiştir. Analizler sonucunda, E-7 ülkelerinde sağlık harcamalarına etki eden en önemli faktörlerin doğuşta yaşam beklentisi ve işsizlik olduğu, kentleşme ve 65 yaş ve üzeri nüfusun oranının herhangi bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir. Doğuşta yaşam beklentisinin %1artması sağlık harcamalarında yaklaşık %15 artışa, işsizlik oranın %1 artması ise sağlık harcamalarında yaklaşık %0,4 düşüşe neden olmaktadır. Ayrıca, bağımsız değişkenlerde meydana gelen bir değişikliğin sağlık harcamaları üzerindeki etkisi E-7 ülkelerinin her birinde farklılıklar göstermektedir.