Ebeveynlerin sosyal görünüş kaygı düzeylerine göre çocuklarının sosyal görünüşleri ile ilgili tutum ve davranış farklılıkları

Abstract

Amaç: Bu araştırmada, sosyal görünüş kaygı düzeyi yüksek ve düşük ebeveynlerin, çocuklarının sosyal görünüşlerine ilişkin tutum ve davranış farklılıklarının incelenmesi amaçlanmıştır. 
 Gereç ve Yöntem: Bu araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden bütüncül çoklu durum çalışması kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcılarını Adana ili Yüreğir ilçesinde yaşayan okul öncesi dönemde çocuğu olan 16 ebeveyn oluşturmaktadır. Katılımcıların belirlenmesinde, aykırı durum örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada ebeveynlerin sosyal görünüş kaygı düzeylerini belirlemek için, Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği (SGKÖ) kullanılmış ve 100 katılımcıya uygulanmıştır. Elde edilen veriler IBM SPSS 25 programıyla analiz edilerek, katılımcılardan en yüksek ve en düşük puan alan sekizer kişi olmak üzere toplam 16 ebeveyn belirlenmiştir. Araştırmacı tarafından oluşturulan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak, ebeveynlerle görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeler ses kaydı alınarak yapılmış ve ses kayıtları metne dönüştürülerek, metinler içerik analizine tabii tutulmuştur.
 Bulgular: Çalışmada, katılımcı grupta SGKÖ puanı en yüksek 66, en düşük 24, ortalama puan 35,71 ± 9,98 olarak elde edilmiştir. SGKÖ puan düzeyi düşük ebeveynlerin yaş ortalaması 34,75 ± 5,57’dir. SGKÖ puan düzeyi yüksek ebeveynlerin ise yaş ortalaması 31,62 ± 2,38’dir. Ebeveynlerin SGKÖ puan düzeylerine göre çocuklarının sosyal görünüşleri hakkındaki düşüncelerinde, çocuklarının bedenlerine yönelik beklentilerinde ve ideal çocuk bedeni tanımlamalarında farklılıklar belirlenmiştir. SGKÖ puanı yüksek ebeveynler, daha çok estetik görünüme ilişkin tanımlamalar yapmışlardır. Ayrıca SGKÖ puanı yüksek ebeveynlerin çocuklarının Beden Kitle İndeksi (BKİ) ile uyumsuz tanımlamalara sahip oldukları görülmüştür. Aksine SGKÖ puan düzeyi düşük olan ebeveynlerin ise çocuklarının bedenlerine ilişkin idealleştirmeye gitmedikleri anlaşılmıştır. Düşük ve yüksek SGKÖ puan düzeylerine sahip ebeveynlerin, çocuklarının sosyal görünüşlerine müdahalelerinde; fiziksel etkinliklerde, kıyafet tercihleri ve fiziksel görünüş uygulamalarında da farklılıklar bulunmuştur.
 Sonuç: SGKÖ puan düzeyleri düşük ebeveynler, çocuklarının bedenine ilişkin idealleştirmeye gitmezken, SGKÖ puanı yüksek ebeveynlerin estetik görünüme ilişkin tanımlamalar yaptıkları görülmektedir. Bunun yanı sıra, SGKÖ puanı yüksek ebeveynlerin çocuklarının BKİ ile uyumsuz tanımlamalara sahip olduğu görülmüştür. SGKÖ puan düzeylerindeki farklılığın, ebeveynlerin çocuk yetiştirme tutum ve davranışlarında da farklılıklara sebep olduğu belirlenmiştir. Çalışmamıza göre, SGKÖ puan düzeyi yüksek olan ebeveynler çocuklarının beden görünümlerine daha fazla müdahale etmektedirler. Yeme kısıtlamaları, harekete teşvik ve akranları ile kıyaslama şeklinde tutum ve davranışları daha fazla göstermektedirler.