Efekt placebo/nocebo prognozy lekarskiej

Abstract

StreszczenieWprowadzenie. Efekt placebo/nocebo odnosi się do działania nieaktywnych farmakologicznie substancji podawanych w postaci recepturalnej (najczęściej tabletki), identycznej z tą, która zawiera substancje lecznicze i może być korzystny, obojętny lub niekorzystny dla chorego. Interdyscyplinarne badania tego efektu wskazują na rolę oczekiwań jako zjawisk psychobiologicznych, wyniki tych badań są istotne także dla etyki lekarskiej. Cel pracy. Sformułowanie ważnych dla praktyki lekarskiej wniosków z wyników badań nad efektem placebo. Skrócony opis stanu wiedzy. Wyniki badań empirycznych potwierdzają pogląd, iż procesy mentalne mogą aktywizować mechanizmy podobne do wywoływanych przez leki. Podsumowanie. Wnioski: 1. Przekazywanie diagnozy i rokowania może powodować konflikt norm szacunku dla autonomii, nieszkodzenia i dobroczynności. 2. Stosowanie zalecanych w etykach zawodowych metod rozwiązywania konfliktów wartości i norm jest utrudnione, gdyż: pojęcie i kryteria dobra pacjenta są niejasne i nieostre; przyjęta przez WHO definicja zdrowia jest, z praktycznego punktu widzenia, za szeroka. 3. Wyniki badań klinicznych nad efektem nocebo, a także psychologicznych nad atrybucjami, potwierdzają, że prawda i norma prawdomówności nie są absolutne, czasem nieprzekazywanie pacjentowi całej prawdy jest usprawiedliwione -uwzględnia się to w postulatach dotyczących procedur informowania pacjenta (wykorzystanie możliwości niepoinformowania). 4. Dobra komunikacja może zmniejszyć negatywne skutki procedur medycznych i przekazywanych informacji -zwłaszcza diagnoz i rokowań skrajnie niekorzystnych. 5. Uwzględnienie efektu nocebo prognozy medycznej przemawia za poszukiwaniem zawodowo i etycznie akceptowalnych zaleceń (ścisłe procedury nie są możliwe) co do przekazywania pacjentom prognoz.