ÖzetFarklı seviyelerdeki humik asit bileşiklerinin rumen fermantasyonu parametreleri, rumen protozoon sayısı ve kan parametreleri üzerine etkilerini incelemek amacıyla yürütülen araştırmada hayvan materyali olarak, rumen kanülü takılmış 4 adet 1.5 yaşlı morkaraman koçu kullanıldı. Araştırmada kaba/konsantre yem oranı 70/30 olarak ayarlandı. Humik asit preparatı Bovifarm® konsantre yeme 0, 0.1, 0.2 ve 0.4 olacak şekilde katıldı. Araştırma 4x4 Latin Kare deneme düzenine göre yürütüldü. Her bir dönem 14 günü adaptasyon, 6 günü örnekleme olmak üzere 20 gün sürdürüldü. Araştırma sonunda humik asit ilavesinin rumen sıvısı pH'sını, NH 3 -N düzeyini önemli derecede değiştirmediği (P>0.05), rumen sıvısı TUYA (Toplam Uçucu Yağ Asiti), TUYA içinde asetik asit, propiyonik asit, bütürik asit ve asetik asit/ propiyonik asit oranlarının humik asitlerden ve seviyelerinden önemli derecede etkilenmediği saptandı. Rumen protozoonlarının sayıları bakımından kontrol grubu ile humik asit içeren gruplar arasında görülen farklılıkların istatistiksel olarak önemli olmadığı tespit edildi (P>0.05). Kan örneklerinde yapılan analizler sonucunda kontrole göre humik asitlerin ve dozlarının serum total protein, albumin, trigliserit, kalsiyum, fosfor ve VLDL (çok düşük yoğunluklu lipoprotein) üzerine etkisinin önemli olmadığı ancak humik asitlerin tüm düzeylerinin kan serumu kolesterol ve LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein) düzeyini düşürdüğü (P<0.05), HDL (yüksek yoğunluklu lipoprotein) düzeyini ise özellikle %0.2 ve 0.4 humik asit içeren gruplarda önemli (P<0.05) derecede artırdığı tespit edildi.
Anahtar sözcükler: Humik asit, Kan parametreleri, Protozoon sayısı, Rumen fermantasyonu
The Effect of Humic Acid on Rumen Parameters, Protozoa Count and Blood Parameters in Sheep
SummaryThis study was conducted to investigate the effects of different levels of humic acids on ruminal fermentation, protozoa count and some blood parameters in sheep. Four ruminally cannulated morkaraman rams, 1.5 years old, were used in 4X4 Latin Square Desing with 14 days adaptation and 6 days sampling periods on the way 20 days total. The animals were offered 70% forage and 30% concentrate supplemented with %0, 0.1, 0.2 and 0.4 humate (Bovifarm®). Humic acid supplementation didn't effect the ruminal pH and ruminal ammonia-N (P>0.05). Neither TVFA (Total Volatile Fatty Acid) concentration nor the proportion of acetic acid, propionic acid, butyric acid and acetic/propionic acid ratio in TVFA were affected by supplements. No differences were found among groups for protozoa counts (P>0.05). In blood samples, there were no significant differences among levels for serum total protein, albumine, trigliseride, calcium, phosphorus and VLDL (Very low-density lipoprotein). However, all humic acids levels decreased (P<0.05) the serum cholesterol and LDL (Low-densite lipoprotein); but increased (P<0.05) the HDL (High-density lipoprotein) levels in groups supplemented with %0.2 and 0.4 humic acids, significantly.