Eğitim Programları ve Öğretim Alanında Tamamlanmış Doktora Tezlerinin İçerik Analizi (2006-2017)

Abstract

Bu araştırmanın amacı Türkiye'de eğitim programları ve öğretim alanında tamamlanan doktora tezlerinin dağılımını ve tezlerde en sık karşılaşılan eksiklikleri saptamaktır. Araştırmada, betimsel yöntem benimsenmiş ve çalışma grubunu 324 doktora tezi oluşturmuştur. Tezler 2006-2017 yılları arasında tamamlanmış olma ve Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Ulusal Tez Merkezi'nden erişime açık olma ölçütleri kullanılarak belirlenmiştir. Veri toplama tekniği dokuman inceleme, veri toplama aracı ise 31 maddelik bir kontrol listesidir. Verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Doktora tezleri genellikle öğretme ve öğrenme süreci üzerine yoğunlaşmıştır. Öğretme stil ve yaklaşımları, eleştirel düşünme, üst bilişsel beceriler, iş-birliğine dayalı öğrenme, yapılandırmacılık gibi konu başlıkları sıkça görülmektedir. Verilerin önemli kısmı yükseköğretim düzeyinde ve öğretmenlik meslek derslerinde toplanmıştır. Branş bazında en fazla çalışma yabancı dil alanında verilmiştir. En sık tercih edilen araştırma yöntemi karma araştırma ve en sık tercih edilen araştırma deseni taramadır. Veri toplama aracı olarak yalnızca ölçek/anketin kullanıldığı araştırmalar en büyük grubu oluşturmaktadır. Tezlerin ayrıntılı incelenmesiyle birlikte en fazla eksik gözlenen bölüm yöntem olmuştur. Yöntemi önem, problem durumu ve özet takip etmiştir.

Kimya Dersı̇ Öğretı̇m Programlarına Dair Öğretmen Görüşlerı̇ ı̇le İlgı̇lı̇ Yapılan Çalışmaların (2007-2022) İncelenmesi

“…Araştırma modeli noktasında değerlendirme yapıldığında da nitel araştırma yönteminin kullanıldığı çalışmalarda en çok durum çalışmasının, nicel araştırma yönteminin kullanıldığı çalışmalarda ise yalnızca tarama modelinin kullanıldığı belirlenmiştir. Benzer sonuçlar, nitel (Saban vd., 2010;Kaplan vd., 2022;Bozpolat & Erkmen Bolat, 2020;Yağan & Çubukçu, 2019) ve nicel (Doğru vd., 2012;Gömleksiz & Bozpolat, 2013;Ulutaş vd., 2015;Bozpolat & Erkmen Bolat, 2020) başka araştırmalar için de gözlemlenmiştir.…”

Reconsidering Physics Education: Barriers to Student Learning and Ways to Effective Physics Teaching

“…İlgili alanyazında Eğitim Programları ve Öğretim alanında birçok program değerlendirme çalışması olmasına rağmen meta değerlendirme çalışmalarının oldukça sınırlı olduğu görülmüştür. Yağan (2019) tarafından, 2015-2019 yılları arasında yapılan program değerlendirme doktora tezlerinin meta değerlendirmesi, Akın ve Yüksel (2013) tarafından ise öğrenci başarısı belirleme sınavının öğrenci değerlendirme standartları kapsamında meta değerlendirmesi yapılmıştır. İlgili alanyazında CIPP modeli kullanılarak yapılan program değerlendirme çalışmalarına ilişkin herhangi bir meta değerlendirme çalışması bulunmamaktadır.…”

“…Yapılan meta değerlendirmeye göre Berk'in (2012) doktora tezi olarak sunduğu Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Kurumlarında Uygulanan Modüler Sistemin Provus'un Farklar Modeli ile Değerlendirilmesinin Yararlık Standartlarını karşılama düzeyi "Mükemmel (93.6%)" olarak bulunmuştur. Bu sonuç, Yağan (2019), Akıncı ve Köse (2022) ve Yaşar, vd'in (2005) yaptıkları meta değerlendirme çalışmalarında da yararlılık standardı büyük ölçüde karşılanan bir standart olarak belirtilmektedir. Bu benzerlikler dikkate alındığında Türkiye'de yapılan değerlendirme çalışmalarının yararlılık standardını büyük oranda karşıladığı söylenebilir.…”

“…Cura Yeleğen, Horuz, Kanıkırmızı ve Güvenç (2022) tarafından yapılan meta değerlendirme çalışmasında ele alınan 16 tez çalışmasının nitelikli olduğu sonucuna; İnan ve Berk (2022) tarafından gerçekleştirilen meta değerlendirme çalışmasında inceledikleri doktora tezinin yararlılık, yürütülebilirlik, uygunluk ve doğruluk ölçütlerine çok iyi veya mükemmel düzeyde uyduğu sonuçlarına varmışlardır. Bunun yanı sıra; Akıncı ve Köse (2022) ve Yasar, Gultekin, Kose, Girmen ve Anagun (2005) tarafından gerçekleştirilen meta değerlendirme çalışmalarında incelenen çalışmaların meta değerlendirme ölçütlerinden büyük ölçüde karşıladığı; Yağan (2019) tarafından yapılan çalışmada ise uygulanabilirlik boyutunda nispeten başarı gösterirken yararlık, yerindelik ve doğruluk boyutlarında standartların büyük ölçüde karşılanmadığı ifade edilmiştir. Dolayısıyla bu araştırmanın sonuçlarının alanyazındaki çalışmalarla kısmen paralellik gösterdiğini söylemek mümkündür.…”