Enerji Üretim Yatırım Alternatiflerinin Değerlendirilmesinde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin İstatistiksel ve Analitik Olarak Karşılaştırması: Türkiye Örneği

Abstract

Küresel dünyada ülkelerin sürdürülebilir kalkınma hamlelerini gerçekleştirmeleri sürecinde enerji kavramı önemli bir rol oynamaktadır. Özellikle enerji üretimi alanında yapılacak yatırımların sürdürülebilir enerji politikası geliştirilmesi üzerindeki etki düzeyi, ülkelerin global pozisyonlarını yukarı noktalara taşıyan bir ölçüt olarak dünya genelinde dikkate alınmaktadır. Bu bağlamda, ülkelerin sahip oldukları yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarından en üst düzeyde yararlanacak şekilde yatırımlar yapması, sürdürülebilir enerji politikalarının 4 sac ayağı olan ekonomiklik, kesintisizlik, çevreye duyarlılık ve verimlilik kriterlerinin tamamına etki etmesi açısından bir zorunluluk halini yansıtmaktadır. Bu doğrultuda, literatürde problem yapısının çok kriterli karar verme yöntemlerine uygunluğunu dikkate alan ve farklı yöntemler kullanarak bölgesel ya da ulusal düzeyde gerçekleştirilen birçok çalışma da bulunmaktadır. Ancak bu çalışmada literatürden farklı olarak, potansiyel tüm enerji kaynaklarından Türkiye için muhtemel yatırım yapılabilecek olanlar analitik olarak hesaplanmış, veri temelli ve kapsayıcı kriterler altında değerlendirilmiştir. Problem yapısına uygun olan literatürde kabul görmüş 7 yöntem/yöntem kombinasyonu ile enerji yatırım alternatifleri sıralama problemi literatürde ilk kez bu çalışma ile çözülmüş ve elde edilen sonuçlar Türkiye özelinde, dünya enerji sektörü açısından ve istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonuçları göstermiştir ki yenilenebilir enerji kaynaklarından rüzgar ve hidroelektrik enerjisi sürdürülebilir enerji politikasına katkı sağlarken diğer yandan fosil kaynaklar içerisinde yer alan doğalgazın, Türkiye açısından uzun yıllar vazgeçilmez bir yatırım kaynağı olacağı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca tüm çözüm yöntemlerinden elde edilen sonuçların istatistiksel olarak değerlendirilmesi ile de yüksek ilişkili korelasyona sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Bu durum sürdürülebilirlik açısından anlamlı kriterlerin bir araya getirildiğini de doğrular niteliktedir. Gerçek hayatla tutarlı ve istatistiksel olarak anlamlı sonuçların elde edildiği bu çalışmanın, sürekli değişen koşullara cevap verebilecek sürdürülebilir enerji politikalarının üretilmesine olanak sağlaması beklenmektedir.

Küresel Risk Yönetim İndeksi Değerlendirmesi: Gri Tabanlı TOPSİS Yöntemi Uygulaması

“…Teknik, seçilen alternatiflerin pozitif ideal çözüme en kısa mesafeye ve negatif ideal çözüme en uzak mesafeye sahip olması gerektiği temeline dayanmaktadır [50;51]. TOPSIS yöntemi, kolay anlaşılabilir ve hesaplaması oldukça basit [52] ve sağladığı sonuçlar açısından etkinlik düzeyi yüksek [53] bir yöntem olduğundan alternatiflerin tercih sıralamasını yapmak ve optimum seçimi belirlemek için yaygın olarak kullanılmaktadır [54]. Yöntem, çoğunluk için maksimum fayda ve karşı taraf için minimum pişmanlık sağlayan bir uzlaşma çözümü belirlemekte ve ideal çözüme yakınlığın belirli bir ölçüsüne dayanan çok kriterli sıralama indeksi sunmaktadır [54].…”

Çevik Proje Yönetiminde Scrum Takımlarının Başarı Sınıflandırmasına Yönelik Bir ÇKKV Modeli: AHS Bütünleşik TOPSIS-Sort-B

“…AHS yöntemi, öncelikle sorunun hedefi ve bu sonucu etkileyecek kriterler ile alt kriterlerin belirlenerek hiyerarşik bir yapı oluşturulmasına dayanır [39]. Hiyerarşik yapının en üst seviyesinde amaç, onun altında bu amacı etkileyen kriterler, bir alt seviyede varsa eğer kriterlerin alt kriterleri ve en alt seviyede de seçenekler yer alır [40]. AHS'deki tüm unsurların eleman olarak isimlendirilmesi mümkündür.…”

Adana İlinde Bir Tekstil İşletmesindeki Avrupa Birliği Yeşil Mutabakatı Uygulamalarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Analizi

“…ÇÇKV Yöntemleri hayatın hemen hemen her anında kullanılmakta olup [15,16], literatürde elektrikli araç batarya seçiminde [17], motor soğutma sitemlerinde kullanılan farklı nanoakışkanları ağırlıklandırmada [18], biyodizel üretimine en uygun yağlı tohum bitkisinin seçiminde [19], enerji santrali kuruluş yeri seçiminde [20], enerji sektörü finansal performans değerlendirmesinde [21], raylı sistemler bakım verimliliklerinin önceliklendirilmesinde [22], enerji üretim yatırım seçeneklerinin değerlendirilmesinde [23] MAUT yöntemi uygulayıcılara, çelişen amaçlar arasından seçim yapabilme imkânı sağlayarak sezgisel ve araştırma odaklı bir yaklaşım sunar [32]. Karar vericiye, nitel veya nicel ayrımı yapmaksızın tüm faktörleri değerlendirme imkânı verir [33].…”