WŁAŚCIWOŚCI PRZECIWUTLENIAJĄCE KWASU KAWOWEGO I JEGO POCHODNYCHS t r e s z c z e n i e Kwas kawowy jest przedstawicielem kwasów hydroksycynamonowych, stanowiących podgrupę kwasów fenolowych. Syntetyzowany jest przez rośliny jako wtórny metabolit i występuje w postaci pochodnych, takich jak: glikozydy, amidy i estry. Najliczniejszą i najlepiej poznaną grupą pochodnych kwasu kawowego są estry utworzone z kwasem chinowym (kwas chlorogenowy), α-hydroksydihydrokawowym (kwas rozmarynowy) i winowym (kwas kawoilowinowy) oraz ester fenetylowy kwasu kawowego (CAPE). Związki te występują w wielu owocach i warzywach, stąd są naturalnymi składnikami diety. Kwas kawowy oraz jego naturalne pochodne i syntetyczne analogi są silnymi przeciwutleniaczami, które już w niewielkich stężeniach chronią komórki przed stresem oksydacyjnym. W wielu układach doświad-czalnych wykazano, że kwas kawowy i jego pochodne skutecznie usuwają reaktywne formy tlenu (RFT) i syntetyczne rodniki, chelatują jony metali oraz wpływają na zahamowanie peroksydacji lipidów. Na szczególną uwagę zasługuje CAPE, wykazujący najsilniejszą aktywność przeciwutleniającą.Słowa kluczowe: wtórne metabolity roślinne, fenolokwasy, kwas kawowy, właściwości przeciwutleniające
WprowadzenieZe względu na istotną rolę stresu oksydacyjnego w starzeniu organizmu i patogenezie licznych schorzeń, prowadzone są badania dotyczące naturalnych substancji biologicznie czynnych, wykazujących właściwości przeciwutleniające. W fizjologii organizmu człowieka za główne źródła rodnikowych i nierodnikowych reaktywnych form tlenu (RFT) uważa się procesy biochemiczne, takie jak oddychanie mitochondrialne (ok. 2 % elektronów może "wyciekać" podczas fosforylacji oksydacyjnej, stając się przyczyną jednoelektronowej redukcji tlenu i powstania anionorodnika ponadtlenkoDr J. Kołodziejczyk-Czepas, mgr M. Szejk, lic. A. Pawlak, dr hab. H.M. Żbikowska,