Evliya Çelebi Seyahatnâmesi’ndeki (1. Cilt) Meslek Adları Üzerine Bir İnceleme - 1 (Müzik, Eğlence ve Gösteri Hayatıyla İlgili Meslek Adları)

Abstract

Dünya edebiyatının en önemli seyahatnamelerinden birisi, Evliya Çelebi Seyahatnâmesi’dir. Evliya Çelebi 17. yüzyılda üç kıtada gezmiştir. Bu kıtalar; Asya, Avrupa ve Afrika’dır. Gezilerinin merkezinde Osmanlı Devleti’nin başkenti olan İstanbul bulunmaktadır. Seyahatnâme on cilttir. Bu on ciltlik eserde bu üç kıtada yaptığı gezileri anlatmaktadır. Evliya Çelebi gezdiği yerleri çeşitli yönleriyle anlatmıştır. Evliya Çelebi Seyahatnâme’de gezdiği yerlerin âdetlerini, kültürünü, tarihini, mimarisini ve iş hayatını çeşitli yönleriyle anlatmıştır. 
 Evliya Çelebi, birinci cildin iki yüz yetmişinci faslında İstanbul’daki bütün esnafın envanterini yazıya dökmüştür. İstanbul’un dört kadılık bölgesindeki elli yedi çeşit meslek grubundan bahseder. Bu gruplardaki meslek çeşitlerini topladığımız zaman 1100 çeşit esnaf adıyla karşılaşırız. Ancak cildin tamamını taradığımızda bu sayı 2139’a ulaşmaktadır. Evliya Çelebi bu esnafların sadece adını zikretmekle kalmaz bunlar hakkında bazı önemli bilgiler de verir. Her esnafın pîrinden, yaptıkları işlerin inceliklerinden, nerede ve ne kadar olduklarından, dükkânlarının nerede bulunduğundan da bahseder. İşte bu çalışmada tespit edilen müzik, eğlence ve gösteri hayatıyla ilgili meslek adları çoğunlukla bu bölümden olmakla beraber bu cildin tamamı taranarak tespit edilmiştir. 
 Seyahatnâme’nin birinci cildinde müzik, eğlence ve gösteri hayatıyla ilgili 238 adet meslek adı tespit edilmiştir. Bu meslek adları tematik olarak altı gruba ayrılabilir. Bu çalışmada bu meslek adlarının yapısı incelenmiştir. Kelimelerin kökeni, aldıkları ekler ve anlamları belirtilmiştir.