Examination of Cultural Elements in Primary School Science Textbooks

Abstract

Bu araştırmada, ilkokul fen bilimleri ders kitaplarında yer alan kültürel ögelerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Verilerin analizinde fen bilimleri ders kitaplarında yer alan metinler, hikâyeler, görseller, biyografiler, olaylar, sanatlar, aletler, yapılar içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırmada, ilkokul 3. ve 4. sınıf fen bilimleri ders kitapları incelenmiştir. Ders kitaplarında yer alan kültürel ögeler, dokuz ana başlıkta sınıflandırılmış ve tablolaştırılmıştır. Araştırmada, MEB Yayınlarının hazırladığı ders kitaplarında daha fazla kültürel ögelere yer verildiği, "Gezegenimizi Tanıyalım" ile "Yer Kabuğu ve Dünya'mızın Hareketleri" ünitelerinin kültürel değerleri daha fazla içerdiği, literatürdeki araştırmaların aksine Türk-İslam bilim insanlarına ders kitaplarında çok az yer verildiği sonucuna ulaşılmıştır. Ulaşılan sonuçlara göre ilkokul fen bilimleri ders kitaplarında Türk-İslam bilim insanlarının görsellerine ve düşüncelerine daha fazla yer verilebileceği, ders kitaplarında kullanılan görsellerin ve ögelerin seçiminde yereli yansıtan ve Türk kültürüne daha yakın görsellerin seçilmesi önerilmiştir.

Kültürel Miras Unsurları Bağlamında Fen Bilimleri Ders Kitaplarına Bir Bakış

“…Ancak konunun sadece bir derse indirgenmesi doğru olmayıp, eğitimin bir bütün olarak kültür miras ögelerine dikkat çekmede ve gelecek nesillere aktarılmasında etkili olduğu yadsınmamalıdır. (Güvendi, 2021). Bu doğrultuda İngilizce (Ulum ve Bada, 2016), Türkçe (Güfta ve Kan, 2011), Müzik (Özkan-Köse ve Yüksel, 2019) ders kitaplarına yönelik araştırmalar yapılmasına rağmen ortaokul fen bilimleri ders kitaplarına yönelik çalışma yapılmamasının bir sebebinin fen bilimleri dersinin kültür ekseninden ziyade daha çok bilimsel konuların gölgesinde kalmasından kaynaklandığı düşünülmektedir (Kotluk, 2018).…”