No abstract

Bu araştırmada, ilkokul fen bilimleri ders kitaplarında yer alan kültürel ögelerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Verilerin analizinde fen bilimleri ders kitaplarında yer alan metinler, hikâyeler, görseller, biyografiler, olaylar, sanatlar, aletler, yapılar içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırmada, ilkokul 3. ve 4. sınıf fen bilimleri ders kitapları incelenmiştir. Ders kitaplarında yer alan kültürel ögeler, dokuz ana başlıkta sınıflandırılmış ve tablolaştırılmıştır. Araştırmada, MEB Yayınlarının hazırladığı ders kitaplarında daha fazla kültürel ögelere yer verildiği, "Gezegenimizi Tanıyalım" ile "Yer Kabuğu ve Dünya'mızın Hareketleri" ünitelerinin kültürel değerleri daha fazla içerdiği, literatürdeki araştırmaların aksine Türk-İslam bilim insanlarına ders kitaplarında çok az yer verildiği sonucuna ulaşılmıştır. Ulaşılan sonuçlara göre ilkokul fen bilimleri ders kitaplarında Türk-İslam bilim insanlarının görsellerine ve düşüncelerine daha fazla yer verilebileceği, ders kitaplarında kullanılan görsellerin ve ögelerin seçiminde yereli yansıtan ve Türk kültürüne daha yakın görsellerin seçilmesi önerilmiştir.

GirişEğitim; insanların ve toplumların şekillenmesinde ve değişmesinde en önemli araçlardan biridir. 21. yüzyılın hızla değişen dünyasında eğitim, bilginin üretilmesi, kullanılması ve aktarılmasının dinamiklerini oluşturarak, sosyal hayatta ağırlığını daha etkin olarak hissettirmeye başlamıştır. Sosyal, siyasal ve kültürel değişimin dinamiklerinden biri olan eğitim, Türkiye'de de önemini giderek arttırmakta ve farklı düzenlemeleri beraberinde getirmektedir. Eğitim sisteminde uygulanan değişiklikler, yapılan yatırımlar, geliştirilen ve uygulanan projeler bu değişimin en büyük göstergesi olmuştur (Erdoğan, 2014). Türkiye'de son yıllarda eğitimde uygulanan en önemli projelerden birisi, 2012-2013 eğitim-öğretim yılında yürürlüğe giren ve 4+4+4 olarak bilinen 12 yıllık zorunlu eğitim sistemidir.4+4+4 eğitim sisteminin iki temel amacından biri, toplumun ortalama eğitim süresini arttırmak, diğeri ise, eğitim sistemini bireylerin ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerine göre düzenlemektir (Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], 2012). Bu eğitim sistemi ile kronik sorunların giderilmesinde, veli, öğrenci, öğretmen ve müfredat bağlamında bir uyumun ve geçişliliğin sağlanması amaçlanmaktadır. Bu yeni eğitim sistemi hiç kuşkusuz, İslami kesimin yanı sıra diğer inanç gruplarının da uzun yıllardan beri beklediği bir dönüşümü ve rahatlamayı da beraberinde getirmiştir. 28 Şubat süreci ile yaşanan 8 yıllık kesintisiz eğitimle sekte vurulan pek çok dinî kurum ve kuruluşun önünün açılması yolunda da ciddi adımlar atılmıştır (Eğitimciler Birliği Sendikası [Eğitim-Bir-Sen], 2013). Ancak, toplumun dindar 11 kesimlerinde hâlâ bir tedirginlik söz konusudur. Alevi inançları konusunda raporlar hazırlayan Norveç-Helsinki Komitesi (NHC) (2014), dindar kesimin, devletin din eğitimi ile ilgili sunduğu imkânları, müfredatları, etkinlikleri, faaliyetleri yetersiz bulduğunu, çocuklarına hâlâ bağımsız bir din eğitimi aldıramadıkları hususunda sorun yaşadıklarını belirtmektedir. Diğer taraftan devlet eliyle verilmeyen din eğitiminin, başka problem ve sıkıntıları beraberinde getireceği de ayrı bir tartışma konusudur. *Yüksek Lisans Öğrencisi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalı.1 Çalışmanın farklı yerlerinde, İslami kesim, Alevi kesim, dindar kesim, dini hassasiyeti olan kesim gibi farklı kavramlar geçmektedir. Bu çalışmada kastedilen, din eğitimi ile ilgili belirli talepleri olan, kendi inanç, görüş ve din anlayışını yaşayan, yaşatmaya çalışan, inançlarını yaşamak konusunda hassasiyet taşıyan kesimler kastedilmektedir.