Genetiği Değiştirilmiş Bitkilerin Biyogüvenlik Riskleri

Abstract

Genetiği değiştirilmiş organizmalar ve ürünleri, artan dünya nüfusu ve gıda ihtiyacından dolayı son çeyrek asırda çağın teknolojik gelişmelerinin neticesinde geliştirilen rekombinant DNA teknolojileri kullanılarak elde edilmektedir. Organizmalara aktarılan yeni kalıtsal materyalden kaynaklanan potansiyel bir riske sahip olabildikleri düşünülmektedir. Bu riskler canlı sağlığına zarar verip vermediği bulaşma veya diğer türler üzerindeki olumsuz etkileri olup olmadığıdır. Söz konusu riskler bulunmasına rağmen çeşitli stres faktörlerine karşı etkin mücadelede başarılı sonuçlar elde edilmiş ve transgenik ürünler küresel olarak büyük bir ekim alanına ve ticaret hacmine ulaşmıştır. Bütün bu olumlu ve olumsuz yanları, kamuoyunun baskısı ile bu ürünlere yönelik biyogüvenlik risklerini ve önlemlerini kapsayan kanuni uygulamaların yürürlüğe girmesine neden olmuştur. Bu kanunların uygulanmasının nedenleri bu tarz çalışmaları belli bir etik çerçeve içine almak, gıda güvenliği ve kalitesini sağlayarak canlılara olumsuz etkilerinin önüne geçmektir. Biyogüvenlik kanunlarının yasal çerçeveleri oluşturulurken bilimsel ve teknolojik gelişmelerin yanı sıra bu ürünlerin avantaj, dezavantaj veya risklerinin açığa çıkarılması ile ilgili etkin bir kamuoyu algısı oluşturma dikkate alınmalıdır. Bu çalışmada bitkisel üretimde genetiği değiştirilmiş organizmalar ve ürünleri ile ilgili yapılan bilimsel araştırma ve geliştirme, biyogüvenlik risk analizi ve önlemleri, biyogüvenlik risk yönetimi ve iletişimi, ürünlerin piyasaya sürülmesi ve izlenmesi, ithalat ve ihracatı gibi genel biyogüvenlik kurallarını kapsayan biyogüvenlik sorunları ve düzenlemeleri tartışılmaktadır.

Miks: Navendeke Dîrokî, ‘Ilmî, Tesewufî û Edebî

“…Wî ev berhema xwe diyariyê Mîr Silêmanê hukûmdarê Hîzanê kiriye ku di çarçoveya patronajê de berhemeke girîng e (Hîzanî, 1759: 208-210). Şêx Muşerref Xunokî (1926-2008 şair û mutesewifekî din ê vê herêmê ye ku bi dîwana xwe ya tesewifî navê xwe di edebiyata kurdî ya klasîk de di nav şairên nemir de nivîsiye. Wî li geliyê Nemiran medreseyek ava kiriye ku li aliyekî bi dersdayînê re mijûl bûye û li aliyê din ve jî gelek berhem nivîsîne.…”

“…dixuyê ku di dawiya sedsala XVII-an de hatiye avakirin. Ev tê wê wateyê ku ekola Ervas di serdema Seyîd Muhemed Qutib de gihîştine lûtkeyê, îhtimal heye ku medrese û tekyaya vî gundî wê demê li seranserê Kurdistanê navdar bûye(Arvas, 2008; Arvas, 2013: 481-490). Ji bilî van agahiyan, di pirtûkxaneya Daru's-Selam el-Mextûtat a Bexdayê de qeyda kitêbekê heye ku di sala hîcrî 1113 (m. 1701-1702)an de di medreseya Ervas de hatiye îstînsaxkirin (Qeyda Numreya Pirtûkxaneyê: 16176)(Qeredaxî, 1998: 88).…”

Investigation the effect of drought stress on tolerant and resistant rice (Oryza sativa L.) varieties in terms of morphologic and genetic characters

“…According to the water regime in the World, rice farming has been performed in different cultivation ways including 45% irrigation, 30% rain, 11% deep water, 10% rural and 4% oating rice. In Turkey, rice production is also carried out with continuous irrigation and keeping the eld under water (Arvas 2017). Since global warming affects the physiological processes related to grain production, rice yield is also directly affected.…”

Tagetes minuta Bitkisinin Mikro Üretimi Üzerine Farklı BAP ve IAA Konsantrasyonlarının Etkileri

“…Bu durum birçok tıbbi aromatik bitkiyi doğada tükenme noktasına getirmektedir. Doku kültürü gibi biyoteknolojik yöntemler sayesinde bitki mikroçoğaltımı yapılarak soyu tükenme tehlikesi altında bulunan türler için önlemler alınması gerekmektedir [5]. Genel olarak bitki doku kültürü yöntemi; yeni bitki varyetelerinin üretilmesi, haploid bitki üretimi, germplazm muhafazası, nadir ve tükenmekte olan bitkilerin koruma altına alınması, sekonder metabolitlerin üretilmesi, transgenik bitkilerin elde edilmesi ve çoğaltımı zor olan bitkilerin çoğaltılması amaçları ile uygulanmaktadır [6][7][8].…”