Helleni̇sti̇k Dönem Anadolusu’nda Seleukoslarin İzleri̇ Üzeri̇ne Bi̇r Değerlendi̇rme

Abstract

Büyük İskender’in MÖ 323 senesinde ölümünün ardından Makedonya İmparatorluğu’nun kontrolü için generaller arasında egemenlik mücadelesi başlamıştır. Söz konusu mücadelenin merkezi ise Anadolu olmuştur. Nitekim Prehistorik devirlerden beri birçok medeniyete ev sahipliği yapan Anadolu, sahip olduğu verimli topraklar ve jeopolitik konumu itibariyle kültürlerin doğması, gelişmesi ve yayılması için elverişli bir bölge niteliğindedir. Makedonya İmparatorluğu’nun parçalanmasından sonra Anadolu, Büyük İskender’in generalleri arasındaki mücadelenin merkezi haline gelmiştir. Uzun yıllar süren mücadelenin ardından Seleukoslar, Anadolu’da yeni bir güç olarak ortaya çıkmıştır. I. Seleukos Nikator, Anadolu’da siyasi üstünlüğü sağladıktan sonra kurduğu şehirler ile bölgede Hellenistik kültürün yayılmasında önemli rol oynamıştır. Anadolu’da ilk olarak Antakya şehrini kuran I. Seleukos, krallığın başkentini Antakya olarak ilan etmesinin ardından Antakya özelinde başlayarak, inşa ettirdiği diğer Anadolu şehirlerinde Hellen ve Makedon kültürünü yerleştirmek için yoğun imar faaliyetlerine girişmiştir. I. Seleukos’tan sonra gelen krallar da Hellenistik kültür ve medeniyetin bölgeye yerleşmesi adına çeşitli faaliyetlerde bulunmuşlardır. Böylece Seleukoslar, Anadolu’nun sosyo-politik ve sosyo-kültürel tarihini büyük ölçüde değiştirmiştir. Seleukoslar Krallığı’nın kültürel ve siyasi manada en parlak dönemi, III. Antiokhos zamanında yaşanmıştır. III. Antiokhos ile birlikte Ön Asya’ya hükmeden bir Epigon krallığa dönüşen Seleukoslar, Anadolu’daki siyasi gücünü korumak için büyük mücadeleler vermiştir. MÖ 3. yüzyıldan itibaren diğer Hellenistik Krallıklar ve kent devletleri ile rekabet eden Seleukoslar, MÖ 2. yüzyıldan itibaren ise Anadolu siyasetine dahil olan Romalılarla karşı karşıya gelmiştir. 
 Makedonya İmparatorluğu’nun parçalanmasının ardından yaşanan Diadokhlar mücadelesinin kısa bir analizi ile başlayacak olan çalışmamızda, Seleukoslar Krallığı’nın kuruluşu, yayılım sahası, siyasi evreleri ve Anadolu’da bıraktıkları sosyo-kültürel izler, yerli ve yabancı kaynakların ışığında izah edilmeye çalışılacaktır. Çalışmanın sonunda Hellenistik kültürün Anadolu’ya yansımaları Seleukoslar Krallığı örneği üzerinden analiz edilecektir.