İzmir-Bornova’da Gebelerin Ağız-Diş Sağlığı Hizmeti Gereksinimi Ve Bu Hizmetlerden Yararlanma Düzeyinin Sosyoekonomik Değişkenlerle İlişkisi,

Abstract

Ayşe Nur USTURALI MUT Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD 35100, Bornova, İZMİR ÖZ Amaç: İzmir-Bornova'nın üç semtinde yaşayan, 2013 Nisan-Haziran ayları arasında gebe olan kadınların ağız-diş sağlığı hizmeti gereksinimlerinin, bu hizmetlerden yararlanma düzeylerinin ve bu düzeyin bir dizi sosyoekonomik değişken ile ilişkisinin değer-lendirilmesi hedeflenmiştir. Yöntemler: Bu kesitsel araştırmada 2013 Nisan-Haziran aylarında Bornova'nın Mevlana, Naldöken ve Altındağ semtlerinde yaşayan tüm gebelere (n=289) ulaşılması hedeflenmiş, ancak %85,8'i (n=248) çalışmaya katılmıştır. Araştırmada diş hekimi muayenelerinin yanı sıra anket uygulanmıştır. Ağız-diş sağlığı gereksinimi iki şekilde tanım-lanmıştır; 1) diş muayenesinde çürük ve/veya protez gerektiren eksik diş ve / veya dişeti hastalığı varlığı, 2) algılanan gereksinim. Hizmetlerden yararlanma düzeyinin sorgulanması amacıyla, kadınların son bir yıl içinde ve gebeliklerinde diş hekimine gidip gitmedikleri saptanmıştır. Bağımsız değişkenler sosyodemografik-ekonomik durum, genel sağlık düzeyi ve ağız-diş sağlığı düzeyi ile ilgili öz değerlendirme olarak gruplanmıştır. Bulgular: Çürük ve/veya protez gerektiren eksik dişe bağlı olarak gebelerin %90,7'sinin, dişeti hastalığı nedeniyle de %56,9'unun tedavi gereksinimi olduğu belirlenmiştir. Buna göre, gebelerin %94,4'ü hizmete gereksinim duymaktadır. Bu gebelerin %39,3'ü son bir yıl içinde ve %6'sı gebeliği sırasında diş hekimine gidebilmiştir. Geliri asgari ücretin üs-tünde olan gebelerde son bir yılda diş hekimi ziyareti olasılığı 2,05 kat yüksek bulunmuştur. Gebelerin sadece %31'i kendisine bir diş hekimi tarafından dişlerinin nasıl temizlenmesi gerektiğinin gösterildiğini ve %7,3'ü herhangi bir sağlık çalışanı tarafından gebelik dönemine özel ağız-diş sağlığı sorunları hakkında bilgilendirildiğini ifade etmiş-tir. Sonuç: Araştırma grubunun ağız-diş sağlığı gereksinimleri büyük oranda karşılanma-maktadır ve diş hekimliği hizmetlerinden yararlanma açısından gelir düzeyine bağlı *Bu çalışma 16. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi'ne (2013-Antalya) poster bildiri olarak katılmıştır.

Kadinlarin Gebeli̇k Dönemi̇ndeki̇ Ağiz Di̇ş Sağliği Durumlari

“…Ayrıca kadınların yarıdan fazlasının ğebelik annede diş kaybına neden ölur fikrine katılmadığ ı ve bu yu k kısmının ğebelik su resince çu ru k ve diş kaybı da yaşamadığ ı sönucuna ulaşılmıştır (Tablö IV). Eğ itim, çalışma durumu ğibi sösyöekönömik ö zelliklerin kişilerin ağ ız diş sağ lığ ı uyğulamalarında belirleyici bir faktö r ölduğ u bilinmektedir (18,19). Bu çalışmada da kadınların eğ itim durumu ile du zenli diş fırçalama alışkanlıkları incelendiğ inde eğ itim durumu ile du zenli diş fırçalama alışkanlığ ı arasında anlamlı bir farklılık ölduğ u tespit edilmiştir (p<0.001).…”

Kadınların Prekonsepsiyonel Dönemdeki Sağlık Riskleri ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi

“…Literatürde düşük eğitim ve sosyoekonomik düzeye sahip olmanın, gebelikte yol açabileceği sorunlar açısından prekonsepsiyonel dönemde risk faktörleri arasında olduğu belirtilmektedir (24,25). Ailenin sosyoekonomik durumunun gebelik ve doğum komplikasyonları üzerinde etkili olduğu, özellikle düşük sosyoekonomik koşullara sahip kadınlarda doğum öncesi bakım alma oranının yetersiz, antenatal stres, anksiyete ve depresif belirtilerin daha yaygın olduğu, ağız ve diş sağlığı hizmetlerinden yararlanmanın düşük olduğu yapılan çalışmalarda belirtilmiştir (22,26). Aile içi kadına yönelik şiddet bireyde fiziksel ve ruhsal sorunlara, üretkenlik kaybına, birey ve ailenin yaşam kalitesinin düşmesine, aile bütünlüğünün bozulmasına ve gebelik komplikasyonlarına (erken doğum, düşük, erken membran rüptürü vb.)…”

“…Ağız ve diş sağlığı sorunları kadının yaşam kalitesini düşürmesi ve anne /bebek sağlığı açısından riskli durumlar (erken doğum, preeklempsi gibi) ortaya çıkarması nedeniyle önemlidir. Ayrıca prekonsepsiyonel dönemde önlenebilir veya tedavi edilebilir bir risk faktörü olarak ele alınmaktadır (26,36). Yapılan bir çalışmada çürük ve/veya protez gerektiren eksik dişe bağlı olarak gebelerin %90,7'sinin, dişeti hastalığı nedeniyle de %56,9'unun tedavi gereksinimi olduğu belirlenmiştir (26) Bu nedenle koruyucu ağız ve diş sağlığı hizmetlerine öncelik verilmesi, kadınların gebelik öncesi ağız ve diş muayenelerinin yapılması diş ve dişeti hastalıklarının prevalansında azalma sağlanması ve kadınların daha sağlıklı bir gebelik dönemi geçirmeleri açısından önem taşımaktadır.…”

Gebelerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Bilgi ve Görüşleri

“…Ülkemizde ise gebelik dönemindeki periodontal hastalıkların oranıyla ilgili veriye ulaşılamamıştır. Fakat ülkemizde yapılan çalışmalarda gebelerin, üreme çağındaki kadınlara göre %30 oranından daha fazla gebelikte periodontal hastalık ve ağız, diş sağlığı problemi yaşadıkları belirtilmiştir (7,8,9). Oysaki gebelikte periodontal hastalıklar, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir durumdur (2).…”

“…Oysaki gebelikte periodontal hastalıklar, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir durumdur (2). Gebelikte ağız ve diş sağlığı bakımındaki en büyük engel, gebelerin ağız ve diş sağlığına yönelik tutum ve yanlış bilgilerdir (8,9). Bu araştırmanın amacı gebelerin ağız hijyen alışkanlıklarını, diş hekimine gitme durumunu, gebelikte ağız-diş sağlığı ile ilgili bilgi ve görüşlerini belirlemektir.…”