Jeopolitik Riskin Pay Senedi Fiyatlarına Etkisinin Fourier Yaklaşımıyla Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği(Evaluation with Fourier Approach of the Effect of Geopolitical Risk on Stock Prices: The Case of Turkey)

Abstract

Amaç –Finansal serbestleşme süreci uluslararası sermaye akımlarını hızlandırmıştır. Ancak ülkelerde belli dönemlerde ortaya çıkan birtakım ekonomik ve siyasi belirsizlikler sonucunda finansal hareketlilik yavaşlamaktadır. Türkiye’nin siyasi ve ekonomik yönden bağlantılı olduğu ülkelerde son yıllarda yaşanan askeri çatışmalar, ekonomik krizler, politik ve toplumsal huzursuzluklar gibi birçok faktörün Türkiye’deki ekonomik faaliyetlerin gelişimini ve yatırım hacmini olumsuz etkilediği yönünde bir kanaat hakimdir. Bu çerçevede çalışmanın amacıTürkiye jeopolitik riskinin Borsa İstanbul sektör pay senedi fiyatlarına etkisini analiz etmektir.Yöntem –Araştırmada Türkiye jeopolitik risk göstergesi olarak Jeopolitik Risk Endeksi, Borsa İstanbul sektör pay senedi olarakBorsa İstanbul Bankalar, Elektrik, Leasing ve Factoring, Yiyecek&İçecek, Holding&Yatırımlar, Odun, Kağıt&Baskı, Kimyasal, Petrol&Plastik, Metal Ana, Metal Ürünleri&Makineler, Sigorta, Metal Harici Mineral Ürünleri, Toptan Satış&Perakende Ticaret, Tekstil&Deri, Turizm, Hizmet, Ulaştırma, Finansallar, Sınai endeksleri ve Borsa İstanbul 100 Endeksi dikkate alınmıştır. Çalışma kapsamı Mart 1997-Şubat 2022 dönemi aylık verilerinden oluşturulmuş ve bu veriler Fourier Toda-Yamamoto nedensellik testiyle analiz edilmiştir. Bulgular –Çalışmanın sonucunda Türkiye jeopolitik riskinin Borsa İstanbul 100, Leasing ve Factoring, Yiyecek&İçecek, Holding&Yatırımlar, Kimyasal, Petrol&Plastik, Metal Ana, Metal Ürünleri&Makineler, Toptan Satış&Perakende Ticaret, Hizmet, Ulaştırma ve Sınai pay senedi fiyatları üzerinde etkisi olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.Tartışma –Çalışmada ulaşılan sonuçlar, sektörlerin jeopolitik gerilimlere karşı duyarlılık derecelerinin farklı düzeylerde olduğuna işaret etmektedir. Potansiyel pay senedipiyasası yatırımcılarının portföy oluşturma aşamasında sektörlerin jeopolitik risklerden etkilenme durumlarını da göz önüne almaları, karlarını yüksek düzeye çıkarmaları bakımından önemlidir. Yatırımcıların Türkiye’ye çekilebilmesi için ülkenin dış ilişkilerde jeopolitik risk doğuracak gerginliklerden kaçınması, siyasi, askeri ve iktisadi yönlerden zaman içinde gerçekleşen olayları demokratik ve insani yollarla çözmeye çalışması ve potansiyel yatırımcılar için güven ortamı inşa etmesi gerekmektedir.

Türkiye’de Jeopolitik Risk ve Turizm İlişkisi: Fourier Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi

“…Because, together with the Arab Spring, terrorist incidents, wars and internal turmoil in the geography of Turkey have significantly affected the geopolitical risk level of the country in question. The developments in this process have shown that the risk factors around Turkey have changed the economic and political structure of the country (Gülcan & Ceyhan, 2022). This situation also disrupts the tourism sector, which makes a great contribution to the economy of a developing country like Turkey.…”