Kino pamięci narodowej jako proteza: Filmy o żołnierzach wyklętych

Abstract

A b s t r a c tDespite the established position of historical cinema and the huge social expectations revealed by the reception of the long delayed release of historia Roja (2016, dir. Jerzy Zalewski), Polish cinema, especially feature films, has only slightly contributed to the creation and preservation of the cursed soldiers phenomenon. In the article I focus on the contemporary films on cursed soldiers, both feature ones and documentaries, from the perspective of Alison Landsberg's prosthetic memory. I will analyze the former using the Amanda Ann Klein's concept of film cycles. I will describe the latter in the context of historical documentary filmmaking after 1989, referring to Mirosław Przylipiak's findings. K e y w o r d s: historical cinema; Polish cinema; Polish cinema of national remembrance; cursed soldiers; prosthetic memory S t r e s z c z e n i e Mimo ugruntowanej pozycji kina historycznego i olbrzymich oczekiwań społecznych, które ujawniły reakcje na odwlekaną premierę historii Roja (2016, reż. Jerzy Zalewski), polskie kino, zwłaszcza fabularne, w niewielkim stopniu przyczyniło się do współtworzenia fenomenu tzw. żołnierzy wyklętych. W artykule skupiam się na współczesnych filmach o żołnierzach wyklętych przez pryzmat koncepcji pamięci protetycznej Alison 1 Piątego stycznia 2019 r. katalog Biblioteki Narodowej wyświetlił 4001 rekordów do hasła "żołnierze wyklęci".2

O trzech tendencjach kina pamięci narodowej

“…Ryszard Bugajski, 2013) czy Służby specjalne (reż. Patryk Vega, 2014) twórcy wykorzystywali go do wyjaśniania sytuacji społeczno-politycznej, opierając się na koncepcji działania obcych: w Uwikłaniu i Układzie zamkniętym -wciąż żywych elit komunistycznych, w Służbach specjalnych -obcego wywiadu 60 . Kino pamięci narodowej, początkowo zdominowane przez tendencję heroizacyjną, do kryminalnych formuł gatunkowych na szerszą skalę sięgnęło dopiero w drugiej po- Jeśli chodzi o te dzieła, niewielki dystans czasowy nakazuje ostrożność w formułowaniu uogólnień o charakterze typologicznym, a w konsekwencjimówienie o mechanizmach wytwarzania pamięci o przeszłości.…”