Kolaylaştırıcı Okul Yapısı ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, kolaylaştırıcı okul yapısı ile öğretmenlerin sergiledikleri örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, Gaziantep'te görev yapan 344 öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, "Kolaylaştırıcı Okul Yapısı Ölçeği" ve "Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Ölçeği" kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde betimsel istatistikler, korelasyon ve regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin kolaylaştırıcı okul yapısı ve örgütsel vatandaşlık davranışı algılarının kısmen yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Korelasyon analizi sonucuna göre, kolaylaştırıcı okul yapısı ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasında pozitif yönde bir ilişki bulunmaktadır. Regresyon analizi sonucunda, kolaylaştırıcı okul yapısının örgütsel vatandaşlık davranışını yordadığı belirlenmiştir. Ayrıca, kolaylaştırıcı okul yapısının öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının yaklaşık %39'unu açıkladığı belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak hem uygulayıcılar hem de araştırmacılar için çeşitli önerilerde bulunmak mümkündür.Okullarda çalışanların işlerini kolaylaştıran ve destek veren bir yapının oluşturulması gerekmektedir. Çünkü bu tür yapıya sahip olan okullarda güven odaklı bir kültürün oluşması ve çalışanların iş birliği içerisinde okulun misyon ve vizyonunu yerine getirmeye istekli olmaları muhtemeldir. Okul yöneticilerinin öğretmenlerin yaptıkları işleri destekleyen bir tutum sergileyerek, olumlu bir iletişim ortamı oluşturmak için çaba göstermeleri, güven vermeleri ve bu sayede öğretmenlerin okulun yararı için ekstra işlerde gönüllü olarak görev almaları sağlanabilir.

Örgütsel Yapı, Örgütsel Hafıza ve Örgütsel Değişim İlişkisinin İncelenmesi

“…Bu çalışmada örgütlerin kolaylaştırıcı bürokrasi seviyelerinin yüksek olmasından dolayı, bu örgütlerde katılımcı yönetim anlayışı, işbölümü ve esnek uygulama seviyelerinin yüksek olması; katı hiyerarşi ve engelleyici merkezi yapı seviyelerinin düşük olması beklenmektedir. Yapılan çalışmalarda kolaylaştırıcı bürokrasiyi pozitif yönlü etkileyen değişkenler; iş birlikli yönetim tarzı (Alanoğlu ve Demirtaş, 2020), örgütsel vatandaşlık davranışları (Messick, 2012 ;Alev, 2019), iş tatmini (Bozkuş, Karacabey ve Özdere, 2019), yönetim süreçlerinin etkililiği, pozitivist yönetim, yönetim anlayışı (Sertel, Karataş ve Karadağ, 2021), destekleyici liderlik (Özer, 2010), eğitim-öğretim, uyum ve esnekliktir (Çalık ve Tepe, 2019). Bu durumda kolaylaştırıcı bürokrasi seviyesinin yüksek olduğu örgütlerde, kolaylaştırıcı bürokrasiyi pozitif yönlü etkileyen değişkenlerin de yüksek seviyede görülebileceği yorumu yapılabilir.…”

Research on the effects of job satisfaction on organizational trust and organizational citizenship in health workers: a case study of university hospitals

“…In order to build employee trust, a structure that facilitates and supports employees' jobs needs to be established (Alev, 2019). The more organizational citizenship behavior those who work in the organization show, the better their colleagues will be affected by such behavior.…”

Bürokratik Okul Yapısı ile Müdür Yönetim Tarzları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi

“…Öğretmen algılarına göre okullar çoğu zaman kolaylaştırıcı, bazen ise engelleyici bürokratik özellikler göstermektedir. Öğretmenlerin okullarının bürokratik yapısını orta düzeyde algıladıkları (Buluç, 2009;Demirtaş, Özdemir ve Küçük, 2016), engelleyici algıladıkları (Cerit, 2012), kolaylaştırıcı algıladıkları (Alev, 2019;Tylus, 2009;Watts, 2009), çoğunlukla kolaylaştırıcı, nadiren engelleyici algıladıkları (Erdoğan, 2012;Özer, 2010) şeklinde araştırma sonuçlarına rastlanmaktadır. Araştırma sonuçlarındaki bu farklılık bürokratik yapının yöneticilerin sergilediği yönetim stratejileri ile yakından ilgili olmasından (Yılmaz ve Beycioğlu, 2017) kaynaklanabilir.…”

“…Alanyazında bürokratik okul yapısının algılanan müdür yönetim tarzları üzerindeki etkisini araştıran herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Ancak bürokratik okul yapısının etkileşimci liderlik stilini etkilemediğini, ancak dönüşümsel liderliği anlamlı şekilde etkilediğini (Buluç, 2009), öğretmen tutumları üzerinde etkili olduğunu (Ömeroğlu, 2006), örgütsel vatandaşlık davranışı gösterme eğilimlerini etkilediğini (Alev, 2019;Messick, 2012), öğretmenlerin akademik iyimserlik düzeylerini anlamlı şekilde yordadığını (Messick, 2012;Özdemir ve Kılınç, 2014), profesyonel öğrenmeyi geliştirdiğini (Gray, Kruse ve Tarter, 2016) gösteren çalışma sonuçları bulunmaktadır. Bütün bu sonuçlar göz önüne alındığında okulun bürokratik yapısının öğretmen algıları üzerinde etkili olduğu ve müdürün sergilediği yönetim tarzının ön plana çıkmasında rol oynadığı söylenebilir.…”