Konstrukcje drewniane z grobów ciałopalnych z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Jartyporach na Podlasiu

Abstract

Ja c ek A ndrzejow ski, K inga Sta n ek KONSTRUKCJE DREWNIANE Z GROBÓW CIAŁOPALNYCH Z CMENTARZYSKA KULTURY WIELBARSKIEJ W JARTYPORACH NA PODLASIU Stanowisko z okresu wpływów rzymskich w Jartyporach, gm. Liw, pow. węgrowski na zachodnim Podlasiu (ryc. 1) położone jest na niewielkim piaszczystym wyniesieniu na południe od dawnego strum ienia płynącego w kierunku Liwca. W końcu lat 1960. w tym miejscu rozpoczęto intensywną, lecz bezplanową eksploatację piasku i wkrótce na terenie żwirowni odkryto pierwsze zabytki, jednak informacje o stanowisku i część wykopanych tam przedmiotów dotarły do PM A dopiero w połowie lat 1970. ( G ł o s i k 1983, s. 237, ryc. 14, 2001, s. 227-228; A N D R Z E JO W SK I 1989, s. 114). Do muzeum przekazano wówczas dość liczne fragmenty ceramiki, w tym popielnic, kultury przeworskiej z okresu wczesnorzymskiego oraz kilkadziesiąt zabytków z okresu późnorzymskiego, bez wątpienia pochodzących z grobów ciałopalnych i szkieletowych kultury wielbarskiej. Wśród tych ostatnich znajduje się m.in. kilka małych naczyń glinianych, srebrna Fibula zbliżona do typu Almgren 167, żelazna zapinka typu Almgren 161-162, wschodniobałtyjska emaliowana lunula brązowa, zawieszka z denara Faustyny Młodszej, liczne paciorki szklane i bursztynowe oraz zespół grobowy z brązowymi zapinkami Almgren 95 i 201 oraz wisiorem opasanym; w 1995 r. na polu sąsiadującym ze żwirownią znaleziono brązową sprzączkę z pogrubioną ram ą typu A H 25-261. Okres funkcjonowania nekropoli wielbarskiej można na tej podstawie zamknąć w ramach faz B2/C1-D.Pierwsze badania ratownicze podjęto w Jartyporach w roku 1980, jednak nie natrafiono wówczas na jakiekolwiek obiekty (Informator archeologiczny 1981, s. 86). Stanowisko zlokalizowano dopiero w 1997 r., kiedy podczas inspekcji zaobserwowano odsłonięte w krawędzi żwirowni dwa groby ciałopalne. Rok później Dział Epoki Żelaza PM A rozpoczął tu systematyczne badania wykopaliskowe -w latach 1998 i 1999 przebadano ok. 150 m 2, odkryw ając ponad 70 obiektów sepulkralnych kultury wielbarskiej, 1 Wszystkie materiały z Jartyporów znajdują się w Dziale Epoki Żelaza PM A , inw. IV/7682.