Letters of Exile by Akif Pasha

Abstract

Bu çalışma, XIX. yüzyıl Osmanlı tarihinin önemli devlet adamlarından olan Akif Paşa'nın Edirne ve Bursa'ya sürgün edildikten sonra kaleme almış olduğu mektuplarını konu edinmektedir. Sultan II. Mahmud'un merkez teşkilatında yaptığı düzenlemeler doğrultusunda kurulan Hariciye ve Dahiliye Nezaretleri'nin ilk nazırı olarak tarihteki yerini alan Akif Paşa, bir süre sonra bu itibarlı konumunu kaybetmiştir. Nitekim Sultan Abdülmecid döneminde, 1840 yılında, Edirne'ye sürgün edilen Paşa, yaklaşık iki yıl süren cezasını tamamladıktan sonra ise İstanbul'a dönemeyerek Bursa'da ikamet etmek zorunda bırakılmıştır. Affedilmesi için Saray ve Bâbıâlî nezdinde bir dizi faaliyetlerde bulunan Akif Paşa, mektuplaşmak suretiyle yakınlarıyla münasebetlerini devam ettirmiştir. Yedisi mahdûmuna (oğluna), biri halîlesine (eşine) başlığıyla yayımlanan mektupların bir kısmı ise diğer yakınlarına yazılmıştır. Bunların büyük bir kısmı Ebuzziya Tevfik tarafından Muharrerât-ı Husûsiye-i Akif Paşa, birkaçı da torunu Akif Bey tarafından Eser-i Akif Paşa adlı eserlerde yayımlanmıştır. Mektuplarda dikkati çeken en önemli husus Paşa'nın halet-i ruhiyesini maharetle ifade etmiş olmasıdır. Bazı ailevi bilgilerin de yer aldığı mektuplarda Paşa'nın Edirne'den Bursa'ya nasıl geçtiği ve buralarda geçirdiği vakit ile ilgili bilgiler mevcuttur.