Mimari Mirasın Korunmasında Uygulama Elemanlarının Yetiştirilmesine Yönelik Yaygın Eğitim Uygulamaları

Abstract

GİRİŞMimari mirası oluşturan kültür varlığı yapılar, geçmiş uygarlıkların, farklı kültürlerin, unutulmuş yaşam biçimlerinin, köklü mimari geleneklerin günümüzdeki somut yansımalarıdır. Bu nedenle, söz konusu zenginliğin bilimsel yöntemlerle, ilkeli ve duyarlı yaklaşımlarla korunması ve gelecek nesillere aktarılması kültürel bir zorunluluktur. Ancak, kültür varlığı yapılara ilişkin koruma ve restorasyon uygulamaları, gerçekleştirilen iş kalemlerinin çeşitliliği, uygulama esnasında oluşabilecek beklenmedik sorunlar, yanlış müdahalelerin sebep olabileceği geri dönüşsüz hasarlar gibi nedenlerle özel uzmanlık ve deneyim gerektiren bir uğraştır. Oysa, Türkiye'de koruma ve restorasyon uygulamalarında da -inşaat sektöründe olduğu gibi-genellikle kalifiye olmayan, deneyimsiz işçiler çalıştırılmaktadır. Bu alanı geçici bir iş olarak gören işçilerin koruma konusunda vazgeçilmez olan duyarlılıktan ve bilinçten yoksun olmaları nedeniyle şantiyelerde sorunlar yaşanmaktadır. Nitelikli, kalifiye ustaların bulunmadığı bir ortamda istenilen düzeyde koruma ve restorasyon uygulamalarının gerçekleştirilmesi beklenemez. Diğer yandan, sorumlu koruma uzmanı mimarın, şantiyede paralel olarak yürüyen çeşitli uygulamaların tümünün her an başında bulunması ve ustaların gerçekleştirdiği her iş kalemini denetlemesi fiziksel olarak mümkün değildir. Bu nedenle, uygulama elemanlarının kalifiye ustalar olarak yetiştirilmesi ve ara eleman eksikliğinin giderilmesi, koruma uygulamalarında niteliğin geliştirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır (1).Geçmişte usta-çırak sistemleriyle nesilden nesile aktarılan geleneksel yapı zanaatları ve mimari koruma yöntemleri, günümüzde bir mesleki ve teknik eğitim alanı olarak öne çıkmaktadır. 2012 yılı itibarıyla Türkiye genelinde, mimari restorasyon alanında mesleki ve teknik eğitim veren 15 adet ortaöğretim programı (Tablo 1, Resim 1) ve 29 adet önlisans programı bulunmaktadır (2)