Mô Hình Đánh Giá Chất Lượng Bản Dịch Và Đề Xuất Đối Với Đánh Giá Dịch Anh - Việt

Abstract

Dẫn nhậpNhiều năm qua, lĩnh vực đánh giá dịch thuật luôn thu hút các học giả trong nước và quốc tế (House, 1997;Nord, 1997;Lauscher, 2000;Brunette, 2000;Colina, 2008; William, 2009). Những nghiên cứu trước đây (Wilss, 1996; Schäffer, 1998; Al-Quinai, 2000;Moskal, 2000;Melis & Hurtado, 2001;Mossop, 2007;Williams, 2009;Manfredi, 2012; Butler & MeMunn, 2014;Colina, 2015) chỉ ra rằng việc đánh giá không chính xác chất lượng bản dịch có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng bản dịch và người dịch. Xuất phát từ tầm quan trọng của đánh giá dịch thuật, bài báo này điểm lại các hướng tiếp cận chính trong đánh giá dịch thuật, bao gồm tiền ngôn ngữ, đánh giá bản dịch dựa trên phản hồi của độc giả và đánh giá bản dịch dựa trên phân tích văn bản và diễn ngôn. Để phục vụ cho thực tiễn đánh giá, chúng tôi lựa chọn mô tả, phân tích và bàn luận mô hình của House * ĐT.: Email: trieuthuhang91@gmail.com 1 Bài báo này được hoàn thành với sự hỗ trợ của Trường Đại học Ngoại ngữ -Đại học Quốc gia Hà Nội trong đề tài mã số QG.15.35 "Nghiên cứu mô hình đánh giá dịch thuật Anh-Việt".(2015) thuộc hướng tiếp cận đánh giá bản dịch dựa trên phân tích văn bản và diễn ngôn. Trên cơ sở đó, chúng tôi đưa ra những gợi ý và đề xuất đối với đánh giá dịch thuật Anh-Việt. Các hướng tiếp cận trong đánh giá dịch thuật Tiền ngôn ngữ (Mentalist views)Ở thời kì tiền ngôn ngữ, các tiêu chí đánh giá tương đối chung chung và phụ thuộc vào yếu tố cảm tính cũng như trực giác của người đánh giá. Ví dụ, ba tiêu chuẩn "Tín-Đạt-Nhã" của Nghiêm Phục tại Trung Quốc cho thấy thiếu tính khả thi và dựa trên cảm tính của người đánh giá. Còn trong lý luận dịch phương Tây không thể không kể đến đại luận của Tytler vào thế kỷ 18, ông cho rằng một bản dịch tốt cần hội tụ những yếu tố quan trọng bậc nhất là "tinh hoa của nguyên tác được chuyển hoàn toàn qua ngôn ngữ đích sao cho người bản xứ đọc bản dịch ra tiếng nước mình thấu hiểu và cảm nhận mạnh mẽ giống như cách hiểu và cảm nhận của người nói ngôn ngữ của nguyên tác" (phần dịch của Hồ Đắc Túc, 2012:61). Tuy nhiên, làm thế nào để đánh giá được độc giả ngôn ngữ đích cảm nhận bản dịch giống như cảm nhận của người Tóm tắt: Bài báo điểm lại các hướng tiếp cận trong đánh giá dịch thuật, trong đó có một số hướng tiếp cận chính là tiền ngôn ngữ, đánh giá bản dịch dựa trên phản hồi của độc giả và đánh giá bản dịch dựa trên phân tích văn bản và diễn ngôn. Để phục vụ cho thực tiễn đánh giá, chúng tôi lựa chọn mô tả, phân tích và bàn luận mô hình chức năng-dụng học của House (2015) thuộc hướng tiếp cận đánh giá bản dịch dựa trên phân tích văn bản và diễn ngôn. Trên cơ sở đó, chúng tôi đưa ra những gợi ý và đề xuất đối với đánh giá dịch thuật Anh-Việt 1 . Từ khoá: đánh giá chất lượng bản dịch, phản hồi độc giả, phân tích văn bản và diễn ngôn, mô hình của House (2015) MÔ HÌNH ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG BẢN DỊCH VÀ ĐỀ XUẤT ĐỐI VỚI ĐÁNH GIÁ DỊCH ANH -VIỆT