Modern Japon Eğitim Sisteminin Tarihi Temelleri Üzerine Değerlendirme: Meiji’den Shôwa’ya 1868-1950 Arası Döneme Bakış

Abstract

ÖzMakale Bilgisi Japonya'nın 19. yüzyılın son çeyreğinden itibaren tecrübe etmeye başladığı modernleşme ülkemiz de dâhil olmak üzere dünyadaki Japonya çalışmalarında farklı boyutlarıyla ilgi görmektedir. Türkiye'de bu sürece ilişkin ilgi gören boyutlardan bir tanesi de Japon eğitim sistemidir. Ülkemizdeki Japon eğitim sistemine ilişkin akademik birikim nicel olarak az sayıya, kapsam ve içerik olarak ise sınırlı bir çerçeveye sahiptir. Bu birikim, ağırlıklı olarak günümüz örgün eğitim sisteminin kurumsal yapısına, fiziksel altyapısına ve öğretim programlarına odaklanmaktadır. Japonya'ya özgü sosyokültürel, tarihsel, siyasal dinamikler, tarihsel gelişimi çoğunlukla değerlendirilmemiştir. Bu bağlamda, bugünün Japon eğitim sisteminin zeminini oluşturan Meiji döneminden İkinci Dünya Savaşı sonrasına kadar olan döneme (1868-1950) odaklanılması, söz konusu süreçte bugünkü Japon eğitim sisteminin temellerinin nasıl atıldığı, eğitim sistemine ilişkin politika ve yaklaşımlarda hangi sosyopolitik, sosyokültürel, jeopolitik dinamiklerin etkili olduğunun ortaya konulması Japon eğitim sisteminin köklerine ilişkin genel bir perspektif oluşturulmasında etkili olacaktır. Tüm bunlardan hareketle bu çalışma, 19. yüzyıl son çeyreğinden İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki sürece odaklanarak, Japon eğitim sisteminin tarihsel zeminini dönemin sosyal, kültürel, siyasal ve jeopolitik dinamikleri çerçevesinde ve Japonya'nın sosyokültürel kodları üzerinden irdeleyecektir. Çalışmada, ilgili tarihsel döneme ilişkin veri kaynağı olarak özellikle Japon Eğitim-Kültür-Spor-Bilim ve Teknoloji Bakanlığı (MEXT) web sayfası üzerinde yayımlanan açık arşiv kaynaklardan ve alana ilişkin Japonca basılı kaynaklardan yararlanılmıştır. Bu çalışma ile, ülkemizdeki Japon eğitim sistemine ilişkin alan yazına tarihsel bir perspektif kazandırılması; Japon toplumsal düşün sistemi, tarihsel ve siyasal arka plan ve sosyoekonomik çerçeve bağlamında Japonya'nın o dönemine ilişkin genel okuyucuya bir çerçeve çizilmesi beklenmektedir.

Evaluating the Concept of Nation Consciousness in Teaching Japanese Literature through the Works of Natsume Soseki

“…Bu çalışmada iki yüz elli yıl ülke kapılarını dünyaya kapatan Japonya'nın, Batı'ya tekrar kapılarını açarak modernleşme sürecine girdiği ve imparatorluktan ulus devlete doğru geçişinin somutlaştığı (Özşen, 2020:41) Meiji Dönemi (1868-1912 yazarı Natsume Sōseki'nin eserleri ile oluşturulmaya çalışılan ulus bilincine dikkat çekilecektir.…”

Tarihsel, Toplumsal ve Politik Dinamikler ve Söylemler Bağlamında Japon Kadını ve Kadın Üniversiteleri

“…Japonya'ya ve Japon eğitim sistemine ilişkin ulusal alanyazındaki çalışmaların çoğunluğunun Japon eğitim sistemini, Japon kadınının eğitimini ve Japon kadınının toplumsal-üretsel yaşam içerisindeki yerini tartışmak için yeterli zemine sahip olmadığı görülmektedir. Zira çalışmaların nicel olarak azınlıktaki bir bölümü Japonya'nın kendine özgü toplumsal aktörlerini, kültürel normlarını, tarihsel ve siyasal dinamiklerini, tarihsel gelişim süreçlerini çözümleme çerçevesine dâhil etmektedir (Özşen, 2020;Topaçoğlu, 2021;Toksöz, 2021;Varoğlu, 2021). Dışarıya ait bir olgu ve/veya sosyokültürel-bürokratik kurum sistem tartışılırken kopyala-yapıştır yaklaşımından uzak durmak ve hedef olgu/kurumun var olduğu toplumdaki konumlandırılışını o coğrafyanın sosyokültürel, tarihsel, siyasal dinamikleri üzerinden değerlendirmek, tartışılan olgunun ve/veya problematiğin daha kapsamlı ve zeminli ele alınmasını sağlayacaktır.…”