Mojżesz Wasercug (ok. 1760–1832) i jego pamiętnik, wstęp i oprac. Anna Michałowska-Mycielska, tłum. Aleksandra Czarnecka, Wydawnictwo IH PAN, Warszawa 2022, ss. 118, XXI, il. Polska Akademia Nauk, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla (Źródła do Dziejów Żydów Polskich, t. 3).

Abstract

Ostatnie lata obfitują w edycje egodokumentów Żydów związanych z ziemiami polskimi. Oprócz kolejnych tomów opublikowanych w ramach wrocławskiego projektu wydawniczego "Kanon literatury wspomnieniowej Żydów polskich" ukazała się w tym roku jako trzeci tom stosunkowo nowej serii wydawniczej Instytutu Historii PAN w Warszawie -Źródła do Dziejów Żydów Polskich 1 -znakomita edycja niewielkiego, ale bardzo cennego źródła: pamiętnika Mojżesza Wasercuga (Dzieje Mojżesza Wasercuga i jego szczodrobliwego ojca, zmarłego reb Iserla błogosławionej pamięci). Dokument ten, spisany między rokiem 1829 a 1832 i przedstawiający wydarzenia z okresu od drugiej połowy wieku XVIII do roku 1818, był dotąd w zasadzie nieobecny w historiografii polskiej. O tym, jak bardzo zapomniana jest postać twórcy wspomnień, świadczy fakt, że już w tytule publikacji autorka opracowania, Anna Michałowska-Mycielska, zamieściła datację informującą o okresie jego życia (ok. 1760-1832).Mojżesz Wasercug może badaczy zainteresować m.in. ze względu na bardzo bogaty życiorys przypadający na dynamiczny okres zmian w życiu polskich gmin żydowskich. Urodzony jeszcze w czasach istnienia I Rzeczypospolitej, w wielkopolskim mieście Skoki, po niepowodzeniach w prowadzeniu działalności kupieckiej decyduje się na naukę zawodu rzeźnika rytualnego. Dzięki swej znajomości niemieckiego uzyskuje posadę szocheta oraz melameda w Gryfinie na Pomorzu Zachodnim. Następnie wraca na tereny Rzeczypospolitej, do Kórnika, gdzie zastaje go zmiana granic na skutek drugiego rozbioru Polski -znów jest pod panowaniem