Częstość występowania obwodowej neuropatii wywołanej chemioterapią (chemotherapy-induced peripheral neuropathy -CIPN) w populacji pacjentów "onkologicznych" ocenia się na 3-7% w przypadku leczenia jednym cytostatykiem, a przy politerapii może ona sięgać nawet 38%. Badając leki, które miałyby wpłynąć na zmniejszenie uszkodzenia obwodowego układu nerwowego, należy zwrócić przede wszystkim uwagę na ich działanie zabezpieczające pacjenta przed wystąpie-niem uciążliwego i bolesnego powikłania. Drugim, być może nawet ważniejszym, aspektem jest zyskanie pewności, że stosowane w profilaktyce leki nie wpłyną w istotny sposób na rozwój choroby nowotworowej ani na skuteczność leczenia przyczynowego. Wiele leków zostało zbadanych pod kątem skuteczności w zapobieganiu CIPN, jednak dotąd nie wykazano niezbicie działania któregokolwiek z nich. Nie opracowano również wytycznych postępowania zapobiegawczego podczas chemioterapii. Niniejszy artykuł jest próbą przedstawienia doniesień z dostępnego piśmiennictwa dotyczą-cych możliwości profilaktyki CIPN. S Sł ło ow wa a k kl lu uc cz zo ow we e: : obwodowa neuropatia wywołana chemioterapią, ból neuropatyczny, efekty uboczne, patofizjologia. Dolegliwości bólowe odczuwane przez pacjentów w trakcie choroby nowotworowej najczęściej mają charakter mieszany, gdyż zespołom bólowym o charakterze nocyceptywnym i trzewnym towarzyszy komponent neuropatyczny, będący skutkiem uszkodzenia obwodowego układu nerwowego. Ból neuropatyczny jest wyjątkowo trudnym do leczenia zespołem, dlatego warunkiem osiągnięcia zmniejszenia dolegliwości jest m.in. trafna diagnoza i wdrożenie właściwego leczenia [1][2][3].Często przyczyną dolegliwości jest uszkodzenie nerwu jako struktury anatomicznej przez ucisk z zewnątrz (rozrost guza, materiał kostny przy złama-niach patologicznych, w rzadkich przypadkach przerzuty do nerwów). Z punktu widzenia neuropatologii w takim przypadku sekwencja zdarzeń jest dwuetapowa. W pierwszym etapie występuje ból neurogenny (spowodowany uciskiem nerwów), a następstwem przedłużającego się ucisku jest uszkodzenie włókien nerwowych i powstanie bólu neuropatycznego.Inną postacią bólu neuropatycznego jest obwodowa neuropatia wywołana chemioterapią (chemotherapy-induced peripheral neuropathy -CIPN). W tym przypadku dochodzi do uszkodzenia samego aksonu w wyniku działania cytostatyków, dlatego zespół ten zaliczany jest do neuropatii toksycznych [4].Częstość występowania CIPN w populacji pacjentów "onkologicznych" ocenia się na 1-12% [5], chociaż doniesienia ostatnich lat pozwalają przypuszczać, że mamy do czynienia z narastaniem tego zjawiska [6]. Nieco inne wnioski co do zachorowalności można wysnuć z pracy Cavalettiego i Zanny [7], którzy uważają, że w przypadku leczenia jednym cytostatykiem wynosi ona 3-7%, przy politerapii może zaś sięgać nawet 38%.Nie można mówić o CIPN jako o jednorodnym zespole chorobowym, choć -by z tego względu, że istnieje wiele grup cytostatyków, z których każda charakteryzuje się innym sposobem uszkodzenia obwodowego układu nerwowego. Jedynymi czynnikami wspól...