Naar een doeltreffend en doelmatig Nationaal Strategisch Plan : Effectenanalyse van beleidsvarianten voor de Nederlandse invulling van het nieuwe GLB

Abstract

De herziening van de Europese regelgeving voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid brengt met zich mee dat lidstaten een nationaal strategisch plan moeten opstellen. Daarin leggen zij vast welke economische, ecologische en sociale doelen uit de Verordening Strategische Plannen door de lidstaat worden nagestreefd en hoe die te bereiken. Er moeten keuzes worden gemaakt over de te gebruiken interventies en de verdeling daarover van de beschikbare Europese en nationale middelen. Om de overheid te ondersteunen bij de besluitvorming is een analyse uitgevoerd van de doelen, behoeften en opgaven voor de Nederlandse landbouw, de (kosten)effectiviteit van interventies, mogelijke beleidsvarianten en de economische, ecologische en sociale effecten daarvan. Op grond daarvan worden aanbevelingen gedaan voor een doeltreffende en doelmatige inzet van de GLB-middelen.The review of the EU Common Agricultural Policy requires Member States to develop a national strategic plan, implementing the economic, ecological and social objectives of the Strategic Plans Regulation in the form of targets for their specific situation. Suitable interventions need to be selected and EU and national budget allocated to those interventions. In order to support the authorities in the policy-making process, an analysis was carried out of the objectives, needs and challenges for the Netherlands' agriculture, the effectiveness and cost effectiveness of available interventions, policy options and the economic, ecological and social impact of those options. Recommendations are made how to best use the Netherlands' CAP budget from a perspective of effectiveness and efficiency.

Sturing, waardering en beloning van duurzaamheid in de landbouw met kritische prestatie-indicatoren

“…Indien deze meerprijs de gemaakte meerkosten onvolledig dekt, roepen zulke keurmerken echter alsnog schaalvergroting op. De genomen maatregelen zijn namelijk kostenverhogend en worden op grotere bedrijven over meer kilo's of hectares verdeeld (Baayen et al, 2021). De EC zet in op een transitie naar aanzienlijk meer biologische landbouw, aangezien dit haar enige duurzaamheidskeurmerk is (EC, 2020a(EC, , 2020c.…”

“…In de Nederlandse poldertraditie rust op dwingende regelgeving een taboe 28 , hetgeen de lock-in van de landbouw met betrekking tot verduurzaming verdiept. De vraag wat de beste manier is om de landbouw een duurzame weg in te sturen laat zich weliswaar tot op zekere hoogte doorrekenen (Baayen et al, 2021;Van Hinsberg et al, 2020), maar het gegeven antwoord is veelal politiek van aard en verknoopt met opvattingen over de mogelijkheden en wenselijkheden rond sturing op duurzaamheid.…”

“…De Europese Rekenkamer (ERK, 2021) wees onlangs ook op de gebrekkige naleving van het 'polluter pays'-principe in de landbouw. In Nederland komen vooraanstaande wetenschappers en hoge adviesorganen bij herhaling eveneens tot de conclusie dat beprijzing en normering in de landbouw breder zou moeten worden toegepast, met name voor milieuemissies zoals CO 2 , stikstof, nitraat en fosfaat (Teulings, 2003;Ter Haar, 2021; Inspectie der Rijksfinanciën, 2020; zie ook Bouma & Oosterhuis, 2019;Baayen et al, 2021).…”

“…Dat betekent dat ze niet tot in detail voorgeschreven willen krijgen wat ze moeten doen (RLi, 2021). 55 Voor het GLB is met berekeningen aangetoond dat verschillende milieudoelen alleen kunnen worden bereikt als het grootste deel van de boeren meedoet (Baayen et al, 2021). Waar die doelen vanwege EU-regelgeving moeten worden behaald, zijn regulering en normstelling in feite de enige optie.…”

“…In dit hoofdstuk wordt beschreven welke juridische kaders het EU-recht aan zulke beloningen stelt ten aanzien van staatssteun (bij publieke beloning) en mededinging (bij private beloning). De beloningssystematiek van het GLB is beschreven in paragraaf 2.2.1; voor een uitvoerigere uiteenzetting, zie Baayen & Van Doorn (2020) en Baayen et al (2021).…”