StreszczenieWstęp: Celem badania była ocena możliwości transportu cząstek biologicznych przez naturalne, syntetyczne i sztuczne włókna. Materiał i metody: Równoczesne pobieranie próbek pyłu osiadłego i aerozolu włóknistego przeprowadzono w 3 zakładach przetwarzających naturalne (bawełna, jedwab, len, konopie), syntetyczne (poliakrylonitrylowe, poliamidowe, polipropylenowe, poliestrowe) i sztuczne (wiskozowe) materiały włókniste; w 2 stajniach, gdzie hodowano konie i owce; w 4 domach, w których mieszkały psy i koty, oraz w 1 pawilonie zoologicznym dla lwów. Wszystkie próbki włókien analizowano laboratoryjnie, żeby okreś-lić stopień ich mikrobiologicznego zanieczyszczenia. Wyizolowane szczepy były identyfikowane jakościowo. W celu rozpoznania naturalnego upakowania i struktury badanych włókien, które mogą wspomagać transport cząstek biologicznych, przeprowadzono ich analizę skaningowymi mikroskopami elektronowymi. Wyniki: Zarówno osiadłe, jak i zawieszone w powietrzu włók-na transportowały takie same szczepy drobnoustrojów. Wszystkie włókna syntetyczne, sztuczne oraz włókna jedwabiu, które występują w środowisku jako osobne nici o gładkiej powierzchni, były wolne od zanieczyszczeń mikrobiologicznych. Naturalne włókna o luźnym upakowaniu i szorstkiej strukturze (np. runo owcy, sierść konia), o snopkowym upakowaniu i septowanej powierzchni (np. len, konopie) lub skręconych wstęgach i pofałdowanej strukturze (bawełna) transportowały do 9×10 5 jtk/g bakterii tlenowych, 3,4×10 4 jtk/g bakterii beztlenowych i 6,3×10 4 jtk/g grzybów, w tym patogenów klasyfikowanych przez Dyrektywę 2000/54/WE w 2. grupie zagrożenia. Wnioski: Ponieważ roślinne i zwierzęce włókna są zanieczyszczone znaczącą liczbą drobnoustrojów, w tym patogenów, powinny być mechanicznie eliminowane ze środowiska. Jeśli proces technologiczny na to pozwala, w zakładach pracy powinny być zastępowane włóknami syntetycznymi lub sztucznymi. W celu uniknięcia niepożądanej ekspozycji na szkodliwe czynniki mikrobiologiczne na włóknach zarówno w środowisku pracy, jak i poza nim powinny być wprowadzane środki techniczne, które wydajnie ograniczają obecność tych czynników. Med. Pr. 2015;66(4):511-523 Słowa kluczowe: zanieczyszczenie, środowisko pracy, bakterie, transport, grzyby, włókna Abstract Background: The aim of the study was to assess the ability of natural, synthetic and semi-synthetic fibers to transport microbial particles. Material and Methods: The simultaneously settled dust and aerosol sampling was carried out in 3 industrial facilities processing natural (cotton, silk, flax, hemp), synthetic (polyamide, polyester, polyacrylonitrile, polypropylene) and semi-synthetic (viscose) fibrous materials; 2 stables where horses and sheep were bred; 4 homes where dogs or cats were kept and 1 zoo lion pavilion. All samples were laboratory analyzed for their microbiological purity. The isolated strains were qualitatively identified. To identify the structure and arrangement of fibers that may support transport of microbial particles, a scanning electron microscopy ana...