Nauczanie fonetyki języka polskiego jako obcego w świetle technik nauczania wybieranych przez autorów współczesnych podręczników

Abstract

Dobór metod i technik 1 nauczania ma swoje ważkie konsekwencje w procesie glottodydaktycznym i powinien być przemyślany oraz dostosowany do typu i potrzeb grupy, a także kontekstu, w jakim odbywa się nauczanie. Technik nauczania poprawnej wymowy 2 i słuchu mownego 3 jest wiele i każda z nich ma swoje wady i zalety, lecz w praktyce metodycznej, popartej doświadczeniem, należy znaleźć kompromis między skrajnymi rozwiązaniami i każdorazowo próbować dostosowywać wykorzystywane formy pracy do zastanych możliwości i potrzeb uczących się. Wybór warunkowany jest bowiem różnorodnymi zmiennymi, takimi jak język pierwszy uczących się, ich motywacja, czas trwania kursu czy poziom biegłości językowej, jaki prezentuje grupa w momencie wyjściowym dla nauczyciela.1 Metody nauczania rozumie się tradycyjnie jako sposób, w jaki nauczyciel organizuje przebieg procesu nauczania z nastawieniem na zrealizowanie określonych celów [por. SP 1992;Kupisiewicz 1995], techniki nauczania to zaś czynności, czyli precyzyjne i szczegółowe przepisy służące osiągnięciu planowanego efektu. Wobec powyższego próbowano prześledzić szeroko rozumiane techniki nauczania wymowy i słuchu mownego wykorzystywane przez autorów podręczników poprzez sprawdzenie poszczególnych typów ćwiczeń, a także innych narzędzi implikujących rozwój trenowanych umiejętności (obecność instrukcji fonetycznych, wykorzystywanie transkrypcji, stosowanie konkretnych środków dydaktycznych czy form pracy itp.).2 Wymowę postrzega się jako wymawianie poszczególnych dźwięków mowy i w tym znaczeniu w artykule synonimicznie termin ten stosowany jest z pojęciem artykulacja.

Prozodia w polskiej refleksji glottodydaktycznej

“…Stwierdzenie to może dziwić, jeśli weźmie się pod uwagę, że to między rokiem 2010 a 2019 wydano 4 podręczniki przeznaczone do nauczania wymowy polskiej jako obcej (SzuSzuSze, FonK, ŁCM, FonS), systematycznie też powstają podręczniki kursowe, w których osobną częścią każdej lekcji jest moduł fonetyczny (Start 1, 2, 3 oraz Polski jest cool). Ćwiczenia fonetyczne w podręcznikach były zresztą niedawno przedmiotem refleksji naukowej (Biernacka 2015a;Citko 2016), podobnie jak ich brak na początku stulecia (Jachimowska 2008). Tymczasem autorzy DiM twierdzą, że pierwszym podręcznikiem do nauczania wymowy po opublikowanych po raz pierwszy w 1993 r. Głoskach polskich jest dopiero Łatwo ci mówić!…”