Neoliberal Housing Policies in Turkey: The Case of Gaziantep

Abstract

Türkiye’de belirli dönemlerin dışında belli bir programa bağlı olan planlı bir konut politikası uygulanmamıştır. Kentlerin büyümeye başlaması ile konut üretimi sorun olarak fark edilmiştir. 1960’lardan sonra kentlerin nüfusunun artması ile yoksul kesimlerin yaptığı gecekondular belirmeye başlamış, zamanla kent merkezlerinden çepere serpilmeye başlamıştır. Ancak kısa erimli ve sübvansiyon desteklerinin ötesinde sistemli bir devlet politikası yürütülmemiştir. Neoliberal dönemin etkin olmasıyla başlayan inşaat sektörünün birikim aracı olarak görülmeye başlamasıyla konut üretimi de bu sürecin bir parçası olmaya başlamıştır. Özellikle son 20 yıldır inşaat sektörü (özellikle konut) diğer sektörlerin önüne geçerek en çok yatırım alan sektör olmuştur. Bu sebeple gecekondu inşaatları engellenmeye başlamış ve konut edinimi çeşitli finansal araçlarla teşvik edilmeye başlanmıştır. Merkezi yönetim bir taraftan TOKİ’ye özel yetkiler vererek ülke genelinde konut üretimine hız vermiş, diğer yandan yerel yönetimlerin yetkilerini genişleterek kentlerde inşaat sektörünü canlandırmayı hedeflemiştir. Konut üretimi inşaat sektörü içerisinde önemli bir yere sahiptir. Ancak konut üretiminde gelinen noktada fiyatlar spekülatif bir biçimde artmış, imar planları ve imara açılan arazilerin seçiminde kamu yararından çok kâr amacı öncelenmeye başlanmış ve konut ihtiyaçtan çok yatırım unsuru olarak görülmeye başlanmıştır. Bu çalışmada Türkiye'de konut sektörünün gelişimi günümüze kadar kısa bir değerlendirmeden geçirildikten sonra, konut politikasının geldiği durum Gaziantep özelinde yapılan saha çalışmasıyla mevcut konut politikasının sonuçları ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışmanın nitel bir çalışma olması hasebiyle veriler gözlem ve alan taraması teknikleri ile elde edilmiş ve monografi çalışması yapılmaya çalışılmıştır.