StreszczenieProtamina jest powszechnie stosowanym środkiem odwracającym antykoagulacyjne działanie heparyny niefrakcjonowanej, szczególnie po zabiegach kardiochirurgicznych. Najnowsze badania wskazują, że część pacjentów poddanych zabiegowi krążenia pozaustrojowego jest narażona na trombocytopenię w trakcie ekspozycji na heparynę. Wielkoczą-steczkowe kompleksy protaminy i heparyny wywołują immunizację i produkcję immunoglobulin G, które aktywują płytki krwi za pośrednictwem receptora FcγIIa. Podczas krążenia pozaustrojowego infuzja protaminy u niektórych pacjentów zwiększa ryzyko wczesnych powikłań zakrzepowych, spowodowanych obecnością tych przeciwciał we krwi. W niniejszym przeglądzie skupiono się na pracach, w których przebadano mechanizm aktywacji płytek krwi przez anty-protaminowo--heparynowe przeciwciała. Porównano je z przeciwciałami wywołującymi immunologiczną małopłytkowość poheparynową. Ponadto opisano kliniczne konsekwencje trombocytopenii indukowanej protaminą, czynniki ryzyka i ogólne wytyczne dotyczące terapii powikłań zakrzepowo-zatorowych u pacjentów kardiochirurgicznych.Słowa kluczowe: protamina, heparyna, trombocytopenia Cardiologica 2017; 12, 4: 355-361 Wstęp Kardiologia inwazyjna jest dziedziną medycyny, w której postęp i innowacyjne rozwiązania wydają się najbardziej zauważalne. Angioplastyczne i trombolityczne metody pozwalające na skuteczną terapię ostrych zespołów wieńco-wych osiągnęły wysokie standardy. Zastąpienie płuc i serca wciąż udoskonalanym krążeniem pozaustrojowym (CPB, cardiopulmonary bypass) stało się znaczącym krokiem w rozwoju kardiochirurgii. Mimo zwiększania biozgodności powierzchni stosowanych urządzeń medycznych oraz implantów, wciąż pozostaje problem ich trombogenności, co wymaga hamowania krzepnięcia krwi w czasie i po zabiegach. Niemniej jednak istnieje wiele niewyjaśnionych kwestii wynikających ze skomplikowanego schematu CPB [1].
FoliaKonieczność przetłaczania krwi silikonowymi drenami pozbawionymi właściwości śródbłonka naczyniowego wiąże się ze zwiększonym ryzykiem powikłań zakrzepowo-zatorowych. Obok doskonalenia technik operacyjnych i anestezjologicznych jest wymagana przede wszystkim skuteczna i bezpieczna terapia przeciwzakrzepowa. Lekiem pierwszego wyboru stosowanym w trakcie zabiegu CPB jest heparyna niefrakcjonowana, natomiast środkiem odwracającym jej działanie jest wyłącznie siarczan protaminy [2]. Dzięki szybkiej neutralizacji efektu przeciwkrzepliwego heparyny, protamina stanowi podstawę tego zabiegu, niezbędną do osiągnięcia chirurgicznej hemostazy. Taki schemat leczenia wiąże się z zagrażającymi życiu działaniami niepożądanymi, szczególnie powikłaniami immunologicznymi [3]. Infuzja protaminy może prowadzić do formowania się przeciwciał