O pojęciu jednostki tekstu prawnego

Abstract

O pojęciu jednostki tekstu prawnego WprowadzenieDowolny system porozumiewania zakłada -w punkcie wyjścia -istnienie dwóch istotnych komponentów -niepodzielnych jednostek elementarnych oraz reguł ich łą-czenia w złożone struktury komunikacyjne. Tym samym podstawowym etapem badań językowych jest oddzielenie elementów wyżej wskazanych zbiorów. Trzeba jednak mieć świadomość, że tak zarysowane zadanie badawcze nie jest czynnością oczywistą, co więcej, jest ono uwarunkowane licznymi czynnikami, jak metodologiczne tło rozważań czy zakres przedmiotowy ich realizacji. Czynność ta komplikuje się dodatkowo wówczas, gdy próba wskazania jednostek elementarnych jest odnoszona do odmian ję-zyka naturalnego 1 , które to zasadniczo są kształtowane przez modyfi kację modeli ogól-nych. Z tego też powodu poniższe obserwacje mają z założenia charakter teoretyczny i służą pogłębieniu refl eksji na temat statusu językowego wyrażeń, których zakres stosowania ogranicza się do tekstów specjalistycznych. W tym celu proponujemy wprowadzenie do opisu pojęcia jednostka tekstu specjalistycznego (JTS), które wskazuje na ograniczony zakres użycia danego wyrażenia, lecz nie przesądza o jego statusie języ-kowym i stopniu specjalizacji. Nasze obserwacje zawężamy do polszczyzny wykorzystywanej w dziedzinie prawa, dlatego w dalszej części tekstu będziemy mówić o jed-1 Na marginesie zwróćmy uwagę na panujący w literaturze przedmiotu chaos terminologiczny w odniesieniu do tzw. języków specjalistycznych. Mówi się w ich wypadku m.in. o odmianach specjalistycznych, subkodach, stylach czy rejestrach polszczyzny. Jak się jednak wydaje, rozstrzygnięcie powyższych kwestii nie jest możliwe bez gruntownych badań nad tzw. językami specjalistycznymi, wychodzących od określenia ich statusu. Z tego też powodu z uwagi na opisywane w niniejszym tekście mechanizmy tworzenia jednostek specjalistycznych będziemy posługiwali się pojęciem "odmiany języka", zdając sobie jednakże sprawę z jego wieloznaczności.

Modyfikacje formalne jednostek z ogólnego zbioru polszczyzny w tekstach prawnych

“…Obserwacje te przekonują, że zbiór minimalnych jednostek komunikacyjnych budujących teksty prawne obejmuje byty o zróżnicowanym statusie gramatycznym i w rozmaity sposób nawiązujące do zasobu leksykalnego polszczyzny niespecjalistycznej. Z tego względu proponujemy wprowadzenie do opisu pojęcia jednostki tekstu prawnego 1 (Gębka-Wolak, Moroz 2018).…”