Öğrenci metinleriyle yürütülen çalışmaların metinsellik açısından incelemesi

Abstract

Dil becerilerini kullanmanın en etkili ve kalıcı yolu yazılı anlatımdır. Yazılı anlatım sürecinde elde edilen tüm ürünler metin olarak kabul edilmemekte ve bulundurması gereken bazı özellikler vardır.Metinsellik öğeleri yazılı bir ürünün metin olarak nitelendirmesini sağlayan özelliklerden biridir. Bu çalışmanın amacı, öğrencilerin yazılı anlatım ürünlerini metinsellik öğeleri bakımından inceleyen araştırmalara yönelik bir literatür taraması oluşturmaktır. Metinsellik ölçütleri ile yapılan çalışmaların çoğunun basılmış eserler üzerinde yapılmış olması öğrencilerin yazılı ürünlerindeki metinsellik beceri düzeylerine karşı bir merak oluşturmuştur. Çalışmanın ilk aşamasında "Metinsellik", "Bağdaşıklık", "Tutarlılık", "Amaçlılık", "Kabul Edilebilirlik", "Bilgilendiricilik", "Duruma Uygun Olma" ve "Metinler Arasılık anahtar sözcükleri belirlenmiştir. Anahtar sözcükler kullanılarak "Ulakbim, Google akademik, Eric, EBSCHost, Sage ve Web of Science" veri tabanları taranmıştır. Taramalar sonucunda elde edilen 74 araştırma dâhil edilme ölçütlerini karşılamaları bakımından incelenmiş ve ölçütleri karşılayan 20 araştırma içerik analizi yöntemi ile incelenmiştir.Çalışma sonunda, yaklaşık 29 yıl boyunca çeşitli araştırmaların yapıldığı ve 2011 yılından sonra bu alanda yapılan çalışmaların sıklaştığı, araştırmalarda araştırma yaklaşımlarından nicel yöntemin daha fazla kullanıldığı, metinsellik öğelerinden en sık bağdaşıklık ve tutarlılık öğelerinin çalışıldığı, katılımcıları açısından bakıldığında en fazla çalışmanın ortaokul ve lisans öğrencileri ile yürütüldüğü ve çoğunlukla sınıflar arasında metinsellik öğelerinin kullanım sıklıklarının karşılaştırıldığı bulguları elde edilmiştir. Elde edilen bulgular alan yazın çerçevesinde yorumlanarak tartışılmış ve deneysel çalışmalara ihtiyaç duyulduğu, ilkokul dönemindeki çalışmalara ağırlık verilmesi gerektiği, ayrıca bağdaşıklık ve tutarlılık öğeleri dışındaki metinsellik ölçütlerine de çalışmalarda yer verilmesi gerektiğine sonuçlarına yer verilmiştir.

İlkokul 4. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin tutarlılık görünümleri

“…Metin merkezli ölçütler içinde yer alan tutarlılığın çeşitli yazarların düzyazı türündeki eserlerinde (Balcı, 2006;Yılmaz ve Jahiç, 2008;Lüleci, 2010;Yılmaz, 2010;Çinici ve Özbay, 2018;Yılmaz, 2021), şiirlerde (Gedik, 2019), Türkçe ders kitaplarındaki metinlerde (Demir, 2008;Gökçe, 2014;Güven, 2014), çeşitli seviyelerdeki öğrenciler tarafından oluşturulan metinlerde (Göçer, 2010;Ülper, 2011;Yılmaz, 2012;Göçer, 2013;Gökçe ve Çelebi, 2015;Dağaşan, 2018;Kıymaz ve Doyumğaç, 2020;Ceylan, 2021;Kayadibi, 2022) nasıl sağlandığına ve araştırma eğilimlerine (Dilekçi, 2021) yönelik birtakım çalışmalara rastlanmıştır.…”