Okul öncesi öğretmen adaylarının kimya, fizik ve biyoloji kavramlarına yönelik metaforik algıları

Abstract

ÖzBu çalışma ile okul öncesi öğretmen adaylarının kimya, fizik ve biyoloji kavramlarına yönelik metaforik algılarının incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya okul öncesi eğitimi anabilim dalı 4. sınıfta öğrenim görmekte olan 70 öğretmen adayı katılmıştır. Öğretmen adaylarından kimya, fizik ve biyolojinin neye benzediğini gerekçeli olarak ifade etmeleri istenmiştir. Çalışmadan elde edilen veriler içerik analiz yöntemi ile çözümlenmiştir. Öğretmen adaylarının belirttikleri metaforlar olumlu, olumsuz ve nötr olmak üzere kategorize edilmiştir. Çalışma sonucunda olumlu metaforların sırası ile biyoloji, fizik ve kimya kavramlarına ilişkin olduğu belirlenmiştir. Okul öncesi öğretmen adaylarının biyolojiye yönelik algılarının fizik ve kimyaya yönelik algılarından daha olumlu olduğu görülmüştür. Kimya, biyoloji ve fizik için olumlu metaforların yaşam ve doğa ile iç içe, nötr metaforların konu ve içerik, olumsuz metaforların ise zor ve karmaşık kategorilerinde yoğunlaştığı saptanmıştır. Okul öncesi öğretmen adaylarının kimya, fizik ve biyoloji kavramları için zihinlerinde beliren ilk imgelerin kimya için periyodik cetvel ve element; fizik için basit makineler, kuvvet, hareket, hız, ivme, kütle, hacim, yoğunluk, yer çekimi; biyoloji için canlılar, bölünmeler, hücre, sistemler, fotosentez olduğu saptanmıştır.Anahtar Kelimeler: Metafor, kimya, fizik, biyoloji, okul öncesi öğretmen adayı. AbstractThe purpose of this study was to determine pre-service early childhood education student teachers' metaphorical perceptions towards chemistry, physics and biology. 70 pre-service early childhood education student teachers studying in the 4th grade at the department of early childhood education participated in this study. The participants were asked to express * Dr.,

Fen Bi̇lgi̇si̇ Öğretmen Adaylarinin Fi̇zi̇k, Ki̇mya Ve Bi̇yoloji̇ Deneyleri̇ne Yöneli̇k Algilarinin Metaforlar Araciliği İle İncelenmesi̇

“…Beşeri Bilimler Sayısı | 155 dünyayı ve kendi aktivitelerini kavramsallaştırdıkları temel şemalardır (Gibbs, 2008). Bu şemaları anlamlandırabilmek amacı ile alanyazında fizik (Harman ve Çökelez, 2017), kimya (Anılan, 2017;Derman, 2014;Dönmez-Usta ve Ültay, 2015;Harman ve Çökelez, 2017) ve biyoloji (Gürbüzoğlu-Yalmancı ve Aydın, 2013;Harman ve Çökelez, 2017;Ulukök, Bayram ve Selvi, 2015;Yapıcı, 2015) olmak üzere fen bilimlerinin farklı alanlarına yönelik metaforların araştırıldığı çalışmalar incelenmiştir. Fizik kavramına yönelik metaforların incelendiği çalışmalarda okul öncesi öğretmen adaylarının fizik için oluşturdukları metaforların çoğunlukla olumlu olup, olumlu metaforların daha çok yaşam ve doğa ile iç içe, denge ve düzen, eğlenceli, değişen, ilerleyen ve yenilikçi, ihtiyaç kategorilerinde yoğunlaştığı ortaya koyulmuştur (Harman ve Çökelez, 2017).…”

“…Kimya kavramına yönelik metaforların incelendiği çalışmalarda lise öğrencilerinin "Kimyanın yapısı ve işleyişi" kategorisinde çok sayıda metafor oluşturdukları, "Sevilmeyen, zor ve karışık bir ders olarak kimya" kategorisinde yer alan metafor sayısının "Sevilen, eğlenceli, kavranabilir bir ders olarak kimya" kategorisinde yer alan metafor sayısından daha fazla olduğu saptanmış, bu durumun kimya dersine yönelik olumsuz tutuma neden olabileceği ifade edilmiştir (Derman, 2014). Bu sonucun aksine okul öncesi öğretmen adaylarının kimya kavramı ile ilgili olarak ifade ettikleri olumlu ve olumsuz metaforların birbirine yakın olduğu tespit edilmiştir (Dönmez-Usta ve Ültay, 2015;Harman ve Çökelez, 2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının kimya kavramına yönelik olumlu ve olumsuz metaforlar oluşturdukları, kimyaya ilişkin algılarının genelde olumlu olduğu saptanmış; üretilen olumlu metaforlardan öğretmen adaylarının kimyaya yönelik tutumlarının da olumlu olduğu anlaşılmıştır (Anılan, 2017).…”

“…Biyoloji kavramına yönelik metaforların incelendiği çalışmalarda lise öğrencilerinin biyolojiyi yaşamın kaynağı-yaşamın kendisi, değişen ve gelişen, yaşam alanı ve gereksinim olarak gördükleri, oluşturdukları metaforların çoğunlukla olumlu görüşleri yansıtan nitelikte olduğu belirlenmiştir (Yapıcı, 2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının biyoloji kavramı için oluşturdukları metaforların çoğunlukla olumlu olup, olumlu metaforların daha çok yaşam ve doğa ile iç içe, ihtiyaç, zevkli, değişen, ilerleyen ve yenilikçi, düzenli, araştırmaya açık kategorilerinde yoğunlaştığı saptanmıştır (Harman ve Çökelez, 2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoloji kavramına ilişkin ifade ettikleri metaforların daha çok olumlu olduğu Gonca HARMAN-Renan ŞEKER 156 | Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi -Cilt: 17, Sayı: 1, Mart 2019 saptanmış; bu sonuç üzerinde biyoloji konularının günlük yaşamla ilgili olması, biyolojiden zevk almaları, biyolojiyi sevmeleri ve eğlenceli bir ders olarak görmelerinin etkili olabileceği ifade edilmiştir (Ulukök, Bayram ve Selvi, 2015).…”

“…Katılımcıların oluşturdukları olumlu/olumsuz metaforlar üzerinde fene yönelik tutumlarının da etkili olabileceği düşünülmektedir (Osborne, Simon ve Collins, 2003). Farklı çalışmalarda da bir kavrama yönelik oluşturulan metaforların kavrama yönelik tutumla ilgili yorum yapmaya imkân sağlayacağı ifade edilmektedir (Anılan, 2017;Derman, 2014;Harman ve Çökelez, 2017). Olumsuz metaforlar ile olumsuz tutumlar arasındaki ilişki dikkate alındığında olumsuz görüşler içeren metaforlar öğretmen adaylarının meslek hayatlarında karşılarına bir engel olarak çıkabilir (Ulukök, Bayram ve Selvi, 2015).…”

Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Fizik ve Fizik Problemine ilişkin Yaklaşımlarının Metaforlar Aracılığı ile Belirlenmesi

“…Bununla birlikte bazı metaforlara literatürdeki fizik ile ilgili araştırmalarda da rastlanılmıştır. Bunlar kısaca şöyle özetlenebilir: hayat (Aykutlu, Bayrak ve Bezen, 2018;Harman ve Çökelez, 2017), doğa (Harman ve Çökelez, 2017), dünya/dünyayı anlamak (Aykutlu, 2017;Harman ve Çökelez, 2017),yapboz (Aykutlu, 2017), labirent (Aykutlu, 2017), su (Aykutlu ve diğerleri 2018), zeka küpü oyuncağı (Harman ve Çökelez, 2017), araba sürmek (Harman ve Çökelez, 2017).…”