On an Unknown Copy of Husayn Bayqara’s Diwan

Abstract

Öz Herat'ı açtığı okullarla, düzenlediği meclislerle, sanatçı ve ilim insanlarını koruyan tavrıyla önemli bir merkez haline getiren Ebu'l-gâzi Sultân Hüseyin bin Mirzâ (H 842-911/M.1438-1506) şair hükümdarlardan biridir. Klasik Çağatay edebiyatının şairleri arasında yer alan Sultan Hüseyin Baykara, Hüseynî mahlası ile yazdığı lirik şiirlerini bir divanda toplatmıştır. Yapılan incelemeler neticesinde Hüseyin Baykara Divanı'nın nüshalarını tanıtan yayınlarda adı geçmeyen yeni nüshalara tesadüf edilmiştir. Buna göre yurt içinde bir, yurt dışında üç olmak üzere toplam dört yeni nüsha hakkında daha bilgiye ulaşılmıştır. Bu çalışmada özellikle Hüseyin Baykara Divanı'nın daha önce hiçbir kaynakta bahsi geçmeyen Berlin nüshası üzerinde durulacaktır. Berlin nüshası, Berlin Devlet Kütüphanesi Doğu El Yazmaları Koleksiyonu'nda Hs. Or. 10434 arşiv numarasıyla kayıtlıdır. Ketebe kaydından anlaşıldığı üzere Hüseyin Baykara'nın ölümünden 67 yıl sonra H 10 Muharrem 978 (14 Haziran 1570)'de Hasan el Hüseynî eş-Şirâzî tarafından istinsah edilmiştir. Nüshanın ilk ve son sayfasındaki kitap mührü (Exlibris Al. Sorlin Dorigny Péra de Constantinople Novembre 1889), nüshanın İstanbul'dan Berlin'e götürüldüğünü göstermektedir. İnce tezhiple süslenmiş bu nüshada 176 gazel dışında 2 tahmis, 6 rubai bulunmaktadır. Berlin nüshasında-eserin yurt içindeki nüshalarında bulunmayan-yeni bir gazel ve iki rubai tespit edilmiş, makalede bu şiirlere yer verilmiştir.