Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programlarında Sözlük Kullanma Alışkanlığı Kazandırmaya Dair Tespitler

Abstract

Bu çalışmada, ortaokul Türkçe dersi öğretim programlarının sözlük kullanma alışkanlığı kazandırmaya yönelik özelliklerinin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Bu çalışmada, nitel araştırma yaklaşımı benimsenmiştir. Cumhuriyetten günümüze kadar hazırlanan (1924-2018) ilköğretim ikinci kademe Türkçe dersi öğretim programlarında tespit edilen; sözlüğe yönlendiren, sözlük kullanmayı telkin ve teşvik eden kazanımlar ile çalışma sınırlandırılmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında doküman incelemesi tekniği kullanılmıştır. Çalışmanın veri kaynağı olan programlar, sözlük kullanma açısından ayrı ayrı incelenerek amaç ve açıklama ifadeleri tespit edilmiş, söz konusu olan program başlıklarına göre tasnif edilmiştir. Öğrencilerin sözlük kullanmasını doğrudan destekleyen ya da sözlük kullanmayı alışkanlık hâline getirilmesine katkıda bulunan ifadeler her programın ilgili bölüm başlığı altında toplanıp içerik analizine tabi tutulmuştur. Sözlük kullanmaya ilişkin ifadeler öğrenme alanı ve sınıf düzeyine göre değerlendirilerek yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda, 1924 yılından bugüne her programda sözlük kullanmaya dair bir amaç ve uygulama açıklamasının olduğu, ancak 2005 yılından sonraki programlarda daha ayrıntılı ve yoğun biçimde sözlük kullanmaya dair amaç ve açıklamaların bulunduğu tespit edilmiştir.

A Critical Perspective On Reading Projects Implemented In Schools

“…Within the scope of the projects, it was found that activities such as reading activities, book clubs, drawing pictures, reading exam, drama, interview, book-telling, watching movies, panel, interview with the author, question-answer, writing, preparing board, commentary of a book and book presentation were performed. Out-of-school book activities are effective in having students gain reading habits (Acıyan, 2008;Karatay and Dilekçi, 2020a;Karatay and Dilekçi, 2020b;Maden and Maden, 2018). With regards to projects, extracurricular book activities may have positive effects.…”

“…Alan yazında okuma alışkanlığını geliştirmek için; sınıf kitaplığı oluşturma, öğrencilere ilgi ve seviyesine uygun kitapların verilmesi, okunan kitap üzerine panel, münazara gibi değerlendirme programların düzenlenmesi, beğenilen ve ilgi çekici kitapların öğrencilere tavsiye edilmesi, okuma saati, kitabın canlandırılması, okuma çemberi, sözlük oluşturma gibi teknikler kullanılabileceği belirtilmiştir (Karatay ve Dilekçi, 2020a;Karatay ve Dilekçi, 2020b;Maden ve Maden, 2018). Projeler kapsamında yapılan etkinliklere bakıldığında okuma etkinliği, kitap sohbeti, resim yapma, kitap sınavı, drama, yazar ile söyleşi, kitabı anlatma, film izleme, soru-cevap yapma, yazı yazma, pano hazırlama, kitap yorumlama, kitap seslendirme ve kitap sunumu gibi çalışmaların yapıldığı görülmektedir.…”

Türkçenin İkinci Dil Olarak Öğretiminde Söz Varlığının Sözlük Okuma Yoluyla Geliştirilmesi Üzerine Öğrenci Görüşlerinin Değerlendirilmesi

“…Therefore, this result is similar to the result of the study. In their study, Maden and Demir (2019) made some findings about gaining the habit of using a dictionary and suggested that attention should be paid to the use of school dictionaries (synonyms, antonyms, concepts) that are appropriate for the subject and level. Therefore, it can be said that the finding of this study is similar to the recommendation of the study.…”

Yabancı Dil olarak Dijital Türkçe Öğretim Teaching Digital Turkish as a Foreign Language

“…Sözlük, yabancı dil eğitiminde, kelime öğretiminden başlanmak üzere, yazılış, dil yapıları, eş anlamlılık, zıt anlamlılık, yakın anlamlılık, eş dizimlilik ve telaffuz gibi birçok boyutuyla kullanılabilecek araçlardan biridir. Sözlük, diğer araçlarla birlikte, bilinçli ve eş güdümlü kullanıldığında öğrenicinin kelime hazinesinin gelişmesine yardımcı olur (Dönger, 2015;S. Maden ve Demir, 2019;Özbay ve Melanlıoğlu, 2013).…”