Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere Matematik Becerilerini Öğretimi: Tek-Denekli Araştırmalarda Betimsel ve Meta Analiz

Abstract

Bu çalışmanın amacı otizm spektrum bozukluğu olan bireylere matematik becerilerinin öğretimini hedefleyen tekdenekli deneysel çalışmaları; (a) Horner ve diğerlerinin 2005 yılında geliştirdikleri "Tek-denekli Deneysel Araştırmaların Niteliksel Göstergeleri" yönergesi açısından değerlendirmek, (b) kapsamlı betimsel analizlerini gerçekleştirmek ve (c) etki büyüklüklerinin hesaplanarak bu uygulamaların bilimsel dayanaklı uygulamalar olup olmadıklarını değerlendirmektir. Bu kapsamında çeşitli veri tabanları taranarak elde edilen 26 çalışmanın analizleri gerçekleştirilmiştir. Bulgular, 10 çalışmanın Horner ve diğerleri tarafından önerilen niteliksel göstergeler kapsamında "kabul edilebilir" düzeyde olduğu yönündedir. "Kabul edilebilir" düzeyde değerlendirilen çalışmaların etki büyüklükleri elde edilmiş ve görsel sunum temelli ve strateji temelli uygulamaların otizmli bireylere çeşitli matematik becerilerinin öğretiminde umut vaat eden uygulamalar olduğu görülmüştür. Elde edilen bilgiler alanyazın dikkate alınarak tartışılmış ve uygulamacılara ve araştırmacılara yönelik birtakım önerilerde bulunulmuştur.

Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bir Çocuğa Temel Matematik Becerilerinin Öğretiminde Baba Eğitim Programının Etkililiği

“…In literature; social interaction of individuals with autism (Kaiser, Hancock, & Nietfeld, 2000), joint attention (Schertz & Odom, 2007), language and play (Gillett & LeBlanc, 2007), request (Chaabane, Alber-Morgan, & DeBar, 2009), social life (Tekin-İftar, 2008) and self-care (Batu, Bozkurt, & Öncül, 2014). However, in the systematic review and meta-analysis studies of mathematical skills teaching research studies conducted for children with ASD, there are no studies in which parents work as practitioners and so, parents are suggested to be employed as practitioners in future mathematical skills teaching research studies (Aydın & Tekin-İftar, 2019;Barnett & Cleary, 2015;King, Lemons, & Davidson, 2016). Furthermore, in the literature, there are very few research studies in fathers' teaching of skills, especially in early childhood, and it is recommended that fathers take part as instructors.…”

“…OSB tanısı olan bireylere yönelik yapılmış matematik beceri öğretim çalışmaları incelendiğinde; (a) görsel sunuya dayalı uygulamalar (örn., Yakubova vd., 2015), (b) strateji temelli uygulamalar (örn., Barbeau, McLaughlin & Neyman, 2015), (c) öğretimsel düzenlemeler (örn. ; Morrison & Rosales-Ruiz, 1997), (d) paket öğretim uygulamaları (örn., Jimenez & Kemmery, 2013), (e) davranış sonrası uyaranlarla yürütülen uygulamalar (örn., Tiger vd., 2007) ve (f) yanlışsız öğretim uygulamaları (Akmanoğlu & Batu, 2004) olmak üzere altı tür sistematik uygulama süreçlerinin çeşitli matematik becerilerinin öğretiminde kullanıldığı görülmektedir (Aydın & Tekin-İftar, 2019). Temel matematik becerileri kapsamında yürütülen uygulamalar incelendiğinde ise tepki ipuçlarının, görsel sunuya dayalı uygulamaların veya strateji temelli uygulamaların kullanımıyla birtakım çalışmalar yürütüldüğü görülmektedir.…”

“…Alanyazında otizmli olan bireylerin; sosyal etkileşim (Kaiser, Hancock & Nietfeld, 2000), ortak dikkat (Schertz & Odom, 2007), dil ve oyun (Gillett & LeBlanc, 2007), talep etme (Chaabane, Alber-Morgan & DeBar, 2009), toplumsal yaşam (Tekin-İftar, 2008) ve öz bakım (Batu, Bozkurt & Öncül, 2014) gibi becerilerine ilişkin aile aracılığıyla uygulamaların yürütüldüğü ve etkili olduğu görülmektedir. Ancak, OSB olan çocuklara yönelik yürütülmüş matematik beceri öğretim çalışmalarının sistematik gözden geçirme ve meta analiz çalışmalarında ailelerin uygulamacı olarak görev aldıkları hiçbir çalışmaya rastlanmamakta ve ileriki matematik beceri öğretim çalışmalarında ailelerin uygulamacı olarak görev almaları önerilmektedir (bkz., Aydın & Tekin-İftar, 2019;Barnett & Cleary, 2015;King, Lemons & Davidson, 2016). Bununla birlikte, alanyazında babaların yanısıra diğer ebeveyn üyelerinin de beceri öğretiminde, özellikle erken çocuklukta, OSB olan çocuklarıyla öğretici olarak çalıştığına dair araştırma sayısı oldukça azdır ve çalışmaların büyük bir kısmı dil ve iletişim becerilerine yöneliktir (örn., Lang, Machalicek, Rispoli & Regester, 2009;McConachie & Diggle, 2007;Patterson, Smith & Mirenda, 2012).…”

Tek Denekli Deneysel Çalışmalarda Etki Büyüklüğü Hesaplaması: Regresyona Dayalı Olmayan Yöntemlerin İncelenmesi

“…Alanyazında önerilen yöntemler tek denekli deneysel araştırmalardan elde edilecek farklı veri örüntüleri için uygundur. Özellikle regresyona dayalı olmayan yöntemler tek denekli deneysel alanyazında çok fazla kabul görmüştür ve hala kullanılmaktadır (Aslan, Yalçın ve Özdemir, 2016;Aydın, 2017;Karasu, 2009aKarasu, , 2009bKarasu, , 2011Korkmaz ve Diken, 2010;Sönmez ve Diken, 2010;Tavil ve Karasu, 2013). Ayrıca ÖVY ve SVY indekslerinin Türkiye'deki araştırmacılar tarafından yaygın olarak kullanıldığı da gözlenmektedir.…”