Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklar ve Normal Gelişim Gösteren Çocukların Statik ve Hareketli Materyallerde Yüz İşlemelerinin Karşılaştırılması

Abstract

ÖzSosyal dikkat eksikliği otizm spektrum bozukluğunun temel özelliklerinden biri olmasına rağmen, OSB'li bireylerde bu probleme neden olan faktörler yeterince anlaşılabilmiş değildir. Bu araştırmanın amacı, otizm spektrum bozukluğu olan (OSB) çocukların bilgisayar ekranında kendilerine sunulan statik ve hareketli yüz ifadelerini izlerken sergiledikleri yüz işlemelerini göz izleme tekniği ile incelemek ve normal gelişim gösteren (NG) çocukların yüz işleme örüntüleri ile karşılaştırmaktır. Araştırmanın katılımcıları yaşları 5 ile 12 arasında değişen OSB'li 21 çocuk ile 22 NG'li çocuktur. Araştırmada OSB'li ve NG'li çocuklara bilgisayar ekranında fotoğraf ve video izlettirilerek göz izleme verileri toplanmıştır. Araştırma kapsamında incelenen bağımlı değişken, katılımcı çocukların odaklanma sayısıdır. Araştırma kapsamında uyaran türünün (fotoğraf-video) ve gelişim durumunun (OSB'li grup-NG'li grup) katılımcı çocukların odaklanma sayısı üzerindeki etkileri karşılaştırılmıştır. Araştırma sonuçları bölge bazında yapılan karşılaştırmalarda OSB'li çocukların NG'li çocuklara göre alt gövde alanında daha fazla odaklandıklarını ve NG'li çocukların da ağız bölgesine OSB'li çocuklardan daha fazla odaklandıklarını göstermiştir. Statik fotoğraf ve dinamik video değişkenlerinin etkisini gösteren sonuçlar ise fotoğraf uyarını koşulunda hem OSB'li hem de NG'li çocukların daha fazla odaklanma sergilediklerini göstermiştir. Araştırma bulguları ilgili araştırmalar doğrultusunda tartışılmış ve ileri araştırmalara yönelik önerilere yer verilmiştir.

Examining the Mediating Role of Mindful Parenting: A Study on the Relationship Between Parental Emotion Regulation Difficulties and Problem Behaviors of Children with ASD

“…However, in terms of interaction, it has been found that mothers of children with ASD have warmer interactions (physical contact, smile, effort to stimulate activity, love words, kissing, hugging, etc. and enjoying the interaction) with their children (Diken, 2012;Doğan et al, 2016). Another study found that Turkish mothers of children with severe ASD exhibited low levels of sensitivity behaviors, occasionally considered their children's interests and behaviors, and had limited ability in terms of observing their children's behaviors (Töret et al, 2015).…”

OSB’li ve TGG’li Çocukların Video ve 3D Animasyonlarda Göz İzlemelerinin İncelenmesi

“…Öte yandan, OSB'li çocuklarda ekran aracılığıyla gelişimi destekleme araştırmalarının çeşitliliğine rağmen, videoda gerçek insan sunumu ve 3D animasyonda karakter sunumu sırasında görsel dikkatlerini karşılaştıran araştırmalar sınırlıdır (Töret, Özdemir, Gürel-Selimoğlu ve Suna, 2018). OSB'li çocukların, TGG'li akranları ile kıyaslandığında, erken dönemlerden itibaren sosyal dikkatte akranlarından olumsuz yönde farklılaştıkları ve insan yüzü gibi sosyal uyaranlara görsel dikkati yönlendirmede sınırlılıklar sergiledikleri yaygın olarak kaydedilmektedir (Akın-Bülbül ve Özdemir, 2021;Guillon vd., 2016;Klin vd., 2002a;Moore vd., 2018;Özdemir, Gürel-Selimoğlu, Töret ve Suna, 2017). Nitekim OSB'li çocukları TGG'li akranlarından ayıran en önemli özelliklerden birinin sosyal uyaranlara yöneltilen görsel dikkat sınırlılığı olduğu kabul edilmektedir (Frazier vd., 2017).…”

Gereksi̇ni̇m Ve Etki̇leşi̇m Temelli̇ Anne Eği̇ti̇m Programinin Zi̇hi̇n Engelli̇ Çocuklarin

“…Yetersizliği olan bireylerde problem davranışları konu alan çalışmalar incelendiğinde ise problem davranışların incelenmesi (Güneş, 2008;Kaner, 2009) problem davranışlar ve müdahale yöntemleri hususunda aile görüşleri (Acar, 2000;Ceylan, 2015) problem davranışlar üzerinde etkili olduğu düşünülen değişkenler (Alıcıoğlugil, 2019;Çorbacı Serin & Girli, 2012;Hocaoğlu, 2016) normal gelişim gösteren ve yetersizliği olan bireylerin problem davranışlarının karşılaştırıldığı (Kıyak, 2016;Yoşumaz, 2013) çalışmaların ağırlık kazandığı görülmektedir. Anne çocuk etkileşimine yönelik çalışmalar incelendiğinde ise çalışmaların normal gelişim gösteren çocuklar üzerinde yoğunlaştığı (Akgün, Yılmaz & Arık, 2017;Aydın & Birol, 2020;Gençer & Aksoy, 2016;Kılınç & Aral, 2015;Özyürek & Gürleyik, 2016) özel gereksinimli bireylerde anne çocuk etkileşiminin ise otizmli bireyler üzerinde ağırlık kazandığı (Doğan, Özdemir, Gürel Selimoğlu, Töret, Özkubat & Ceyhun Duman, 2016;Oğuz & Sönmez, 2018;Töret, Özdemir & Özkubat, 2015) görülmektedir. Yetersizliği olan bireylerde anne gereksinimlerinin belirlenmesine yönelik çalışmalar bulunmakla birlikte (Cankuvvet, 2015;Sucuoğlu, 1995) günümüz şartlarında değişmiş olabilecek gereksinimlerinin tekrar belirlenmesi açısından engelli bireylerde anne ve çocuk etkileşimi üzerine kurulu, problem davranışların sağaltımına yönelik bütünleştirici bir programın etkisinin belirlenmesi önem arz etmektedir.…”