Pojęcie przestrzeni w językach romańskich

Abstract

Słowa kluczowe: języki romańskie, przestrzeń, wyrażenia deiktyczne, zaimki wskazujące, przysłówki deiktyczne WstępPrzestrzeń stanowi jeden z ważniejszych elementów życia człowieka. Bez względu na to, skąd pochodzimy czy jakim językiem się posługujemy, żyjemy w określonych relacjach przestrzennych z innymi ludźmi, obiektami i zjawiskami. Owe relacje wywierają bezpośredni wpływ na nasze codzienne życie i są dla nas tak naturalne, że rzadko stanowią przedmiot rozważań. Przestrzeń może być jednak analizowana na bardzo wiele sposobów i z perspektywy różnorodnych dziedzin nauki [Brzozowska-Zburzyńska 2012: 93-98]. Po pierwsze, postrzegamy przestrzeń z punktu widzenia praw fizyki i obiektywnie mierzonych jednostek. W społeczeń-stwie rozwinął się powszechnie stosowany podział na centymetry, kilometry, hektary i inne jednostki, które określają obiektywnie wyznaczony i zawsze jednakowy fragment przestrzeni. Przestrzeń może prezentować również inny wymiar, zdecydowanie mniej obiektywny. Osobisty obraz przestrzeni zależy od wielu czynników, takich jak nasze doświadczenia, poglądy na świat czy sytuacja, w której się znaleźliśmy.Trzeci i kluczowy dla naszych rozważań aspekt przestrzeni stanowi jej odzwierciedlenie w języku. Analiza rozmaitych języków należących do bardzo różnych rodzin językowych dowodzi, że przestrzeń jest tzw. kategorią uniwersalną [Moravcsik 2013: 214-215]. Oznacza to, że w każdym języku na świecie istnieją mechanizmy, które umożliwiają mówienie o relacjach przestrzennych. To, co różni poszczególne systemy językowe, to sposób, w jaki dokonuje się werbalizacja przestrzeni. Z jednej strony, przestrzeń może być wyrażana za pomocą rozmaitych części mowy, z drugiej, użytkownicy różnych języków mogą brać pod uwagę inne aspekty kategorii przestrzeni.