„Polonicum” – definicja pojęcia, zakres doboru materiału, zastosowanie w bibliografii

Abstract

W artykule zreferowano problemy związane z tworzeniem polskiej retrospektywnej bibliografii narodowej. Przedstawiono krótki zarys historyczny tego zagadnienia (skupiając się na podstawowym wykazie literatury polskiej, czyli Bibliografii K. Estreichera), podano definicję polonicum funkcjonującą w dzisiejszej praktyce bibliotecznej oraz zasady doboru materiału do bibliografii narodowej. Przy omawianiu poszczególnych kryteriów (terytorialnego, narodowego, tematycznego i językowego) ukazywano na wybranych przykładach piśmiennictwa/wydawnictw z okresu XVI–XVIII w. trudności z realizacją przyjętych zasad typowania dzieł do zespołu polonica.

Rejestracja poloników w zbiorach obcych na przykładzie Katalogu starodruków biblioteki Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych w Rzymie oraz Katalogu poloników w Biblioteca Casanatense

“…Jednym z kluczowych pojęć określających zawartość bibliografii narodowej i przedmiot badań nad dawną polską książką i jej kolekcjami, jest termin "polonicum". W dziewiątym tomie "Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi" ukazał się artykuł kierownik Gabinetu Starych Druków BUW Haliny Mieczkowskiej, w którym autorka nie tylko definiuje pojęcie "polonicum" ale także odnosi jego treść do praktyki bibliotekarskiej i bibliograficznej 31 . Odwołując się do dorobku historycznego polskich bibliografów i bibliotekarzy podaje cztery podstawowe kryteria zakwalifikowania starego druku do poloników: 1. terytorialne (granice historyczne Rzeczypospolitej XVI-XVIII w. oraz polski obszar kulturowy, czyli przede wszystkim regiony pogranicza); 2. narodowe (dzieła Polaków i autorów w Polsce mieszkających/przebywających); 3. tematyczne ("Do kategorii polonicum zaliczamy […] dzieła w całości lub w większych fragmentach poświęcone Polsce, Polakom, dzieła dedykowane Polakom, niezależnie od miejsca i języka publikacji 32 " poza drukami z drobnymi jedynie wzmiankami o sprawach polskich); 4. językowe (dzieła opublikowane w języku polskim).…”