Post Yapısalcı Teori Bağlamında Post-Panoptik Gözetimin Küresel Politikası

Abstract

Bu makalenin amacı, yakın dönem gözetim literatürü içerisinde geliştirilen argümanların küresel bağlamını post yapısalcı kuramlar üzerinden tartışmaktır. Makalede öncelikle post yapısalcı kuramın neden günümüz küresel dünyasında devlet refleksini kavramak için uygun bir araç olabileceği tartışılacaktır. Ardından, post panoptik gözetim teknolojileri ve politikalarının incelenmesi yapılacaktır. Son olarak makale, günümüz post panoptik gözetim teknikleri uygulayan bir devlet modelinin post yapısalcı analizine dair önermeler sunacaktır. Makalenin esas amacı, post panoptik gözetim teknikleri aracılığı ile devlet kuramına ilişkin özgün bir bakış açısı geliştirmektir. Post panoptik gözetim aygıtları ve uygulamaları, daha akışkan ve hareketli bir iktidarın işleyiş unsurlarını oluşturmaktadır. Bu nedenle, gözetim iktidarındaki değişim ve dönüşüm, öncelikle iktidar ilişkilerindeki dönüşümleri kapsayacak biçimde tartışmaya açılmalıdır. Post yapısalcılığın bir devlet kuramı olarak tartışılmasının temelinde, küresel boyutta meydana gelen bir olgu yatmaktadır. Bu olgunun temelinde, gözetim uygulamalarının sınır ve mekan aşımı bulunmaktadır. Yeni gözetim uygulamalarının nesneyi her yerde izleyebilme yeteneği, gözetimin küresel ve olumsal vasfını ortaya koymaktadır.

Di̇si̇pli̇nsel Ve Bi̇yopoli̇ti̇k İkti̇darin Kesi̇şi̇m Noktasindaki̇ Çağdaş Eği̇ti̇me İli̇şki̇n Bi̇r Tartişma

“…Çünkü işgücünün sömürülmesinden önce, ilk olarak, yaşam süresinin çalışma süresiyle sentezlenmesi, bireylerin üretim mekaniği akışına vakfedilmesi ve üretim çemberine tabi kılınması gerekir (Lemke, 2016a). Disiplin, yaşamın parçalara bölünerek ayrı ayrı düzene tabi tutulması ve bu yapılırken de bedenin sürekli olarak düzenin işaretlerine uyarlanmasıdır (Baştürk, 2016). Disiplinsel iktidar, bedenleri kuşatmak ve birer bilgi nesnesi olarak bakışa tabi tutarak görünür kılmak için mekânlar üretmiştir.…”

“…Foucault (1984) için mekân, herhangi bir birlikte yaşamanın temelidir ve bir iktidar deneyiminin temelinde de yine mekân yatar. Çünkü disiplinsel mekânlar, bireyi dönüştürme amacıyla kurgulanmışlardır; bu mekânların temelinde bireyi önce-sonra olacak şekilde iki parçaya ayırmak ve aradan geçen sürede nitel olarak farklılaştırmak yatar (Baştürk, 2016).…”

“…Bu iktidar sadece okula, hastaneye veya tımarhaneye kapatılan özneler üzerinde işlemez. Her ne kadar mekânsal bağlamda belirli uzamlara tekabül etse de, asıl önemi toplumun geri kalanı üzerinde sunduğu görünürlük olmuştur; panoptikon sapkın bedenlerin kapatıldığı bir mekân olarak, kapatılması gerekenleri tanımlamaktan ziyade dışarısını tanımlar; çünkü kimlerin içeride tutulması gerektiği dışarıdaki süreçlerin sonucunda belirlenir (Baştürk, 2016). Panoptisizm, özneleri kendi gözetimlerinin taşıyıcısı haline getirir (Lyon, 1994).…”

“…Disiplinsel iktidar, uysal ve üretken bedenler üretebilmek tek bir kişinin birçok kişiden oluşan bir çokluğu sürekli gözetimi altında tutmasına ihtiyaç duyar (Bowdridge & Blenkinsop, 2011). Bu gözetim, hakkında bilgi sahibi olunan nesnenin hareket alanını, yönelimini, dolayısıyla geleceğini belirleyebilme ve bu öngörü alanı içerisinden sürekli olarak henüz olmamış olanı idare etme biçimidir (Baştürk, 2016). Disiplinsel iktidar hiyerarşik, sürekli ve işlevsel gözetim sayesinde bütünleşmiştir; disiplinsel iktidarın hem aleni, hem de gizli bir şekilde işlemesini sağlayan gözetim, kendi kendini kendi mekanizmalarıyla destekleyen ve gösterimlerin parlaklığının yerine hesaplı bakışların kesintisiz oyununu ikame eden ilişkisel bir iktidarı işletmektedir (Foucault, 2017).…”

“…Bu kapatma pratikleri, kapatılan öznenin gözlenmesini ve yönetilmesini sağlarken ürettiği söylem aracılığıyla kapatılmayanları nesne olarak ele alır. Cezalandırma korkusu, izlenme kaygısı ve dışlanma ihtimalleri birbirine dolayımlanmış ve kişiyi kuşatmıştır; kişi tüm bu ihtimaller, kaygılar ve gerçeklikler içerisinde sürekli olarak kendisini yeni baştan ele almak zorunda kalmaktadır (Baştürk, 2016). Her ne kadar disiplin, dışlayarak kapatma pratiklerine zemin hazırlasa da doğrudan zorlayıcı etmenlerle işlemez; görünürlük alanına tabi kılınan kişi, bu görünürlük ilişkisinin sonuçlarını kendince hesaplar ve kendisini onların karşısında yeni baştan ele alır, değerlendirir ve kurar (Foucault, 2017).…”