Internationaal onderzoek toont consistent aan dat psychische gezondheidsproblemen (psychiatrische stoornissen, psychische klachten en middelengebruik) disproportioneel vaker voorkomen bij gedetineerden in vergelijking met de algemene bevolking. Een slechte psychische gezondheid gaat gepaard met verschillende ongunstige uitkomsten, waaronder suïcide. In de afgelopen jaren werden veel nieuwe Belgische en Nederlandse gegevens over dit thema gepubliceerd in de wetenschappelijke literatuur, die tot op heden niet werden gebundeld. In deze systematische literatuurstudie wordt een up-todate overzicht gegeven van onderzoeksbevindingen omtrent de omvang van psychische problemen bij gedetineerden in België en Nederland. Gebaseerd op 24 empirische studies uitgevoerd in 1997-2018 blijkt dat personen met psychische problemen oververtegenwoordigd zijn in Belgische en Nederlandse gevangenissen. Dit vormt zowel een uitdaging als een opportuniteit om tegemoet te komen aan de zorgbehoeften van deze kwetsbare populatie. Investeren in de preventie en behandeling van psychische problemen komt niet alleen de gedetineerden in kwestie ten goede, maar evenzeer de maatschappij in brede zin. Inleiding Op elk willekeurig moment zijn wereldwijd grofweg 10 miljoen personen opgesloten in een gevangenis. 1 Op 1 september 2016 waren in België en Nederland samen ongeveer 19.000 volwassenen gedetineerd (tabel 1). Er is reeds veelvuldig onderzoek uitgevoerd naar de algemene gezondheidstoestand van gedetineerden (Kinner & Young, 2018), bijvoorbeeld in Duitsland (Opitz-Welke e.a., 2018), Canada (Kouyoumdjian e.a., 2016), de Verenigde Staten (Wilper e.a., 2009) en het Verenigd Koninkrijk (Heidari e.a., 2014). Uit deze-overwegend Angelsaksischeliteratuur komen duidelijke aanwijzingen dat de lichamelijke gezondheid van gedetineerden slechter is dan die van de algemene bevolking. De prevalentie van infectieziekten (hiv, hepatitis en tuberculose) en chronische aandoeningen (diabetes, astma en hypertensie) is bijvoorbeeld erg hoog onder diegenen die zijn opgesloten in een gevangenis (Dolan e.a., 2016; Fazel & Baillargeon, 2011). 1 De term gevangenis verwijst naar alle penitentiaire inrichtingen waar justitiabelen verblijven en omvat dus zowel de huizen van bewaring als gevangenissen (in België respectievelijk arresthuizen en strafhuizen). Gedetineerde wordt als algemene term aangewend in het artikel en heeft betrekking op elke persoon die is opgesloten in een gevangenis zonder daarbij naar een specifiek juridische titel (preventief gehechten en veroordeelden) te verwijzen, tenzij anders vermeld.