Refik Halit Karay’ın ‘Eskici’ Hikâyesini Bir Tahlil Denemesi

Abstract

Refik Halid Karay, "kendi yaşam mücadelesinden beslenen yazarlar"dan biridir. Osmanlı Devleti'nin sınırları içinde yaşayanları ve yaşananları "insan-tabiat-hayat üçgeninde" ele alan hikâyeleri dün olduğu gibi bugün de kıymetini koruyan metinler arasındadır (Aktaş, Refik Hâlid Karay, 1986, s. 140) (Şengül). Refik Halid yerli hayatları ve konuları ele almasına rağmen onu bir edebiyatçı olarak besleyen etkenlerin neredeyse tamamı Batı kaynaklıdır. Büyük bir maharetle kullanmış olduğu İstanbul Türkçesi, her kesimden Anadolu insanının psikolojisini ve davranışlarını canlı ve objektif aksettirmesi dolayısıyla Millî edebiyat akımının ileri gelen yazarlarındandır (Okay, 2001, s. 480-482). Hikâyelerinde "… olay ve kişilere yönelik kuvvetli müşahede yeteneği ve Anadolu'dan ilk bahseden hikâyecilerden olması onu Türk edebiyatının özgün kalemleri arasına katmıştır (Çakmakçı, 2021, s. 336-346). Yaşadığı tarihi süreci edebi metinlerinde didaktik olmaktan çok realist bir gözle aktardığı görülmektedir (Çötok, 2022). Eserlerini çağdaşlarına göre daha yalın bir Türkçeyle kaleme almıştır. Hikâyelerinde İstanbul dışına çıkarak Anadolu'yu ve Anadolu insanını realist nazarla ilk defa ele alışı yeni konular bulmadaki maharetinden dolayı Türk hikâyeciliğinde bir dönüm noktasını oluşturduğunu söylemek mümkündür (Karanfil, 2019, s. 2) (Kudret, 1998, s. 162). Onun Anadolu'yu anlatma gayreti ve bu alandaki üslup