Risk Assessment of Damage Caused by Landslide in the Mountainous Districts of Quang Ngai Province

Abstract

Viện Địa chất, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt NamNgày nhận bài: 14 -1 -2013 Mở đầuCác huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi nằm trong vùng có điều kiện tự nhiên rất phức tạp, hàng năm phải hứng chịu những tổn thất không nhỏ do tai biến địa chất gây ra; đặc biệt là trượt lở đất (TLĐ) đang có xu hướng ngày một gia tăng cả về quy mô và tần suất xuất hiện, để lại những hậu quả nặng nề cho cuộc sống của người dân. Dân cư phân bố tập trung ở các thị trấn và dọc theo các trục đường giao thông liên huyện, tỉnh. Tai biến địa chất (TBĐC) nói chung, TLĐ nói riêng có nguy cơ gây thiệt hại lớn ở một số địa phương, ảnh hưởng trực tiếp đến quy hoạch phát triển bền vững kinh tế -xã hội (KT-XH) và bảo vệ môi trường. Do vậy, nghiên cứu TBĐC nói chung, TLĐ nói riêng, nghiên cứu đánh giá nguy cơ thiệt hại do TLĐ gây ra là một trong những nội dung quan trọng, làm cơ sở khoa học phục vụ quản lý tai biến, phòng tránh giảm nhẹ thiệt hại do tai biến gây nên.Cho đến nay, trên địa bàn các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi chưa có công trình nào nghiên cứu đánh giá chi tiết nguy cơ thiệt hại do TLĐ gây ra, làm cơ sở cho quản lý tai biến, phòng tránh giảm nhẹ thiên tai, quy hoạch sử dụng hợp lý tài nguyên lãnh thổ và phát triển bền vững KT-XH. Công trình này trình bày những kết quả nghiên cứu bước đầu về nguy cơ thiệt hại do TLĐ gây ra ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi. Cơ sở tài liệu và phương pháp nghiên cứuCác tài liệu sử dụng để đánh giá nguy cơ thiệt hại do tai biến TLĐ gây ra bao gồm bản đồ nguy cơ tai biến TLĐ (H) và bản đồ khả năng chống chịu tai biến của các đối tượng KT-XH (V). Bản đồ nguy cơ TLĐ các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi đã được thành lập năm 2013 tỷ lệ 1:50.000 [2]. Các đối tượng chịu tai biến TLĐ ở vùng núi tỉnh Quảng Ngãi biến động rất phức tạp, được đưa vào để đánh giá nguy cơ thiệt hại (R) bao gồm: dân cư, các công trình kinh tế dân sinh, các công trình giao thông, thủy lợi, thủy điện và tài nguyên đất đai. Do có sự biến động của các đối tượng chịu tai biến, nên các tài liệu sử dụng để đánh giá khả năng chịu tai biến TLĐ của các đối tượng KT-XH tính đến tháng 11 năm 2010. Ở vùng núi tỉnh Quảng Ngãi, việc đánh giá dựa trên cơ sở tài liệu quy hoạch phát triển KT-XH tỉnh Quảng Ngãi đến năm 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 20 tháng 11 năm 2010 [5].Để đánh giá nguy cơ thiệt hại do TLĐ gây ra, các phương pháp áp dụng bao gồm: phân tích ảnh viễn thám, khảo sát thực địa, phân tích tổng hợp, phân tích so sánh cặp (AHP của Saaty) [3] và phân tích không gian trong môi trường GIS [7,8]. Bản đồ khả năng chống chịu tai biến của các đối tượng được xây dựng dựa trên phân tích đánh giá vai trò của các đối tượng chịu tai biến trượt lở và được tính theo công thức sau Trong đó: V -là chỉ số khả năng chống chịu tai biến trượt lở của các đối tượng, Wj -là trọng số của các đối tượng thứ j, Xij -là giá trị của lớp thứ i trong đối tượng chịu trượt j.

Studies on the causes of landslides for mountainous regions in central region of Vietnam

“…Most of these studies majorly consider geological hazards and other factors such as terrain slopes, land cover, rainfall and human effect. The study to date has calculated rainfall by using annual mean rainfall [6][7][8][9], rather than by extreme precipitation rainfall event. This study evaluates causative factors in mountainous areas of Hue, Quang Nam, Quang Ngai province to figure out their influences on landslides occurrences.…”