Rytm w perspektywach: lingwistycznej i neurobiologicznej

Abstract

This article is about rhythm from the linguistic and neurobiological perspectives. Comparing data from both domains could enable clarification of (long-term) confusion in acoustic and conceptual ideas of rhythm as well as providing a multidimensional definition of this category with solid neurobiological grounding and taking aspects of modeling speech production into consideration. Badania nad rytmem mowyProzodia należała przez wiele dziesięcioleci do zaniedbanych obszarów ję-zykoznawstwa, ponieważ brak było narzędzi umożliwiających obiektywizację poczynionych ustaleń, zaś studia morfosyntaktyczne prowadzono bez uwzględniania danych suprasegmentalnych. Wyniki badań p ł aszczyzny prozodycznej mowy pozostawały zależne od indywidualnej wrażliwości i wnikliwości uczonego oraz jego osobistych preferencji. Wobec trudności "substancjalnego" umocowania rytmu w wielu teoriach językoznawczych postulowano, aby rytm pozostał "neutralny" względem fizycznych korelatów i zastępowano go abstrakcyjną kategorią prominencji. Z tak wypreparowanych abstraktów tworzono następnie fonologiczne reprezentacje płaszczyzny substancjalnej zgodnie z założeniami danej teorii j ę zyka. Współcześnie, dzięki ogromnemu postępowi, jaki dokonał się w neurobiologicznych badaniach nad mózgiem, wiele z wyobrażeń rytmu można umieścić w nowym, coraz precyzyjniej udokumentowanym kontekście. Przedmiotem rozważań jest porównanie wyników badań nad rytmem w aspektach językoznawczym i neurobiologicznym oraz wskazanie wynikających stąd wniosków dla pojęciowego ujęcia kategorii rytmu oraz modelowania procesów produkcji mowy.

Auditory Processing Disorders in Elderly Persons vs. Linguistic and Emotional Prosody

“…Tone differentiation is associated with the prosody [ 27 , 28 ]; accordingly, problems with tone differentiation lead to further problems with word and sentence stress, which may disrupt the interpretation process as well as the process of making one’s own utterances. Research suggests that even a simple sentence may be interpreted in a number of different ways through shifting the sentence stress from one word to another [ 27 , 29 , 30 ]. Sentence stress is associated with minor pitch changes.…”

Szybkość tworzenia wypowiedzi słownych w perspektywie gerontolingwistycznej – na przykładzie starzenia się fizjologicznego i dementywnego

“…wiek, występowanie chorób, zaburzeń mowy czy też funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego, szczególnie móżdżku (por. Hall, Amir, Yairi 1999;Młynarska 2015;Wagner 2017). Do czynników fizjologicznych dopisuje się indeks faktów socjofonetycznych (tu: region pochodzenia, stopień opanowania języka obcego, o ile w tym języku jest tworzona wypowiedź, typ relacji z rozmówcą), stylistycznych (dialog vs. monolog, tekst mówiony a czytany, długość wypowiedzi) oraz psychologicznych (stan emocjonalny mówiącego) (za: Milewski 2017; Wagner 2017).…”