Sağlık Hizmetleri Talebi: Erzurum İlinde Bir Araştırma

Abstract

Sağlık hizmetleri bir kaza veya hastalık meydana geldiğinde zararın onarılması için talep edilen (Leibowitz, 2004:664) ve hemen hemen her bireyin tüketme ihtimalinin yüksek olduğu bir hizmettir. Sürekli büyüme trendi içinde olan sağlık sektörü, toplumların gelişmişlik seviyelerine paralel bir şekilde gelişme göstermektedir. Sağlık hizmetlerine ayrılan kaynaklar, toplumsal refah için kullanılan kaynakların önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Ekonominin her alanında olduğu gibi sağlık sektöründe de kıt kaynakların etkin bir şekilde kullanılması önem taşımaktadır (Kernick, 2005:710). Zira sağlık hizmetleri hem yarı kamusal mal niteliğinde hem de dışsallıkları çok yüksektir.Sağlık hizmetlerini koruyucu sağlık hizmetleri, tedavi edici sağlık hizmetleri ve rehabilitasyon hizmetleri şeklinde tasnif etmek mümkündür. Hastalı-ğın ortaya çıkmasından önce alınan her türlü önlemi içeren koruyucu sağlık hizmetlerin tüketimi sonucu toplumun tüm bireyleri fayda sağlamaktadır. Yani, sosyal faydası özel faydasından yüksek olan bir hizmettir (Aktan, 2010). Korumak, tedavi etmekten daha az maliyetli olduğundan koruyucu sağlık hizmetleri diğer hizmetlere göre daha önceliklidir (Altay, 2007:34). Tedavi edici sağlık hizmetleri hastalık veya hastalık belirtileri ortaya çıktıktan sonra tanı-teşhistedavi süreçlerini kapsayan hizmetlerdir. Koruyucu sağlık hizmetlerine göre daha fazla özel fayda içerir, ancak hastalıkların tedavi edilmesi sonucu ortaya çıkan verimlilik artışından dolayı sosyal fayda da içermektedir (Aktan ve Işık, 2010). Tedavi edici sağlık hizmetleri, koruyucu sağlık hizmetlerine göre daha fazla maliyet ve örgütlenme gerektirirler (Altay, 2007:35). Rehabilitasyon hizmetleri ise bireyin bedensel ve ruhsal yönden başkalarına bağımlı olmadan yaşamasını sağlamak, hastalık veya kazalar sonucu orta-

Sağlık Ekonomisinin Temel Konuları Açısından COVID-19

“…Sağlık hizmeti talebi; fiyat, gelir düzeyi, tercihler, finansman yöntemi, sağlık kurumlarının fiziki imkanları ve sağlık personelinin tutum ve davranışları gibi birçok faktör tarafından belirlenmektedir. 11 Sağlık hizmetleri;  gerektiği zaman ve gerektiği kadar alınması şart olan  depolanamayan  talepleri ertelenemez hizmetlerdir. 12 Cutler'e göre tarihsel süreçte bireyler, yaşanan iyi ve zor dönemlerde hastalanmış ancak sağlık hizmeti almaya devam etmiştir.…”

Gelir Düzeyi ve Sağlık Hizmet Talebi İlişkisi: Mikro Veriler ile Türkiye Örneği

“…Sağlık hizmet talebine yönelik Türkiye için yapılan çalıĢmalar incelendiğinde ise Liu, Çelik ve ġahin (2005), ġenol, Çetinkaya ve Balcı (2010), Yaylalı, Kaynak ve Karaca (2012), GüneĢ, Ünlü, Büyükkör ve Birecikli (2016 ile Kutlu ve AğırbaĢ (2017) tarafından gerçekleĢtirilen ampirik analizler ile gelir düzeyindeki artıĢın sağlık hizmet talebini yükselttiği sonucuna ulaĢılmıĢtır. Türkiye'deki sağlık hizmetlerine yönelik talebin belirleyicilerin saptanması amacıyla Saraçoğlu ve Öztürk (2015) tarafından yapılan lojistik regresyon temelli çalıĢmada ise gelir düzeyinin sağlık hizmet talebini doğrudan doğruya etkilediği özellikle de söz konusu talebin özel ya da kamu sağlık -kuruluĢları arasındaki dağılımında etkili olduğu ortaya konulmuĢtur.…”

Demand for health care and utility maximization model

“…Özkoç, çalışmasında sağlık kurumu tercihini etkileyen en önemli etmenler olarak gelir seviyesi ve kuruma erişim imkânını bulmuştur 46 . Yaylalı ve arkadaşları yapmış oldukları çalışmada tüketicilerin sağlık hizmeti talep etme olasılıklarının gelir, yaş ve ailedeki birey sayısı ile doğru orantılı olduğunu tespit etmişlerdir 47 .…”