Sebepleri ve Sonuçlarıyla 15/16 Haziran Büyük İşçi Direnişi

Abstract

Dünya tarihinde işçinin ortaya çıkması yerleşik düzene geçişle birlikte yavaş yavaş ortaya çıkmış, ekonomik ve sosyal gelişmelerle işçinin tanımı belirginleşmiştir. Sanayi devrimiyle birlikte hem işçinin görev tanımı netleşmiştir, hem de sanayileşmenin hızla artması, işçi sayısında niceliksel bir büyümeye sebep olmuştur. II. Dünya Savaşı’nın sonucunda ve akabinde meydana gelen Soğuk Savaş dönemi işçi hareketlerinin yoğunlukla yaşanmasına sebep olmuştur. Bununla birlikte meydana gelen istihdam sorunu, ekonomik krizlerin yarattığı huzursuzluk işçi grevlerine neden olmuştur. İşçilerin hem nicel hem de nitel olarak büyümesi işçilerin örgütlenmesini sağlamış ve işçiler sendikal birlikler kurmaya başlamıştır. Bu bağlamda işçi örgütlenmesinin gelişim süreci incelenmiştir. Sendikalaşmayla birlikte başlayan işçi örgütlemesi işçinin temel haklarının kazanımlarını hızlandırmış, hakların yasayla belirlenmesini sağlamıştır. İşçilerin her geçen gün bilinçlenmesi ve bilinç doğrultusunda haklarını talep etmesi hükümetleri endişelendirmiştir. Hükümetler, sendikaların haklarını kısıtlayacak bir dizi yasaları uygulama sokmak istemiş fakat beklemediği bir işçi direnişi ile karşılaşmıştır. İşçi sınıfının, sendikal haklarının ve hareketlerinin tarihsel süreci göz önünde bulundurularak tartışmayı amaçlayan çalışma; bu doğrultuda 15/16 Haziran işçi grevlerinin ortaya çıkmasındaki süreçleri ele almıştır. Bu süreç içerisinde 15/16 Haziran olaylarının ortaya çıkmasındaki gelişmeleri ülkenin siyasal, ekonomik ve toplumsal gelişmeleri göz önünde bulundurularak ele alınmıştır. Çalışmanın sonunda grevlerin meydana gelmesinde, işçi hareketinin toplumsal diğer olaylarla doğrudan ilişkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır

15-16 June (1970) Worker's Uprising and Its Echoes in Izmir

“…Kaldı ki bu uyanış, 1965 yılındaki Kozlu Direnişi ve 1966 yılındaki Paşabahçe Grevi'yle hızla devam etmişti. Özellikle 1967 yılının şubat ayında Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'nun (DİSK) kurulmasıyla, bu söz konusu hareketlilikler keskin bir politik düzleme oturmakla kalmamış, işçilerin örgütlenme bilincinde önemli bir devinim yaratmıştı 19. Dolayısıyla işçi eylemlerinde de gözle görülür bir artış gözlenmişti.24 Haziran 1967 tarihinde Ankara'da, Tandoğan Meydanı'nda gerçekleştirilen eylem, DİSK'in öncülük ettiği ilk eylemdi.…”

“…Dolayısıyla işçi eylemlerinde de gözle görülür bir artış gözlenmişti.24 Haziran 1967 tarihinde Ankara'da, Tandoğan Meydanı'nda gerçekleştirilen eylem, DİSK'in öncülük ettiği ilk eylemdi. 4 Temmuz 1968'de Derby lastik işçileri ise 6 gün, 6 gece süren eylemleriyle Türkiye'de fabrika işgallerinin ilk örneğini sergiliyorlardı 20. Nitekim söz konusu işgal eylemi, işçi kesimini öyle cesaretlendirmişti ki çok geçmeden Emayetaş, Singer, Türk Demir Döküm, Gamak ve Sungurlar gibi fabrikalarda21 işçiler haklarını "işgal" yöntemiyle elde etme yoluna gidiyorlardı.…”