Sevi̇m Ak’in Eserleri̇nde Söz Varliği Unsurlari

Abstract

ÖZÇalışmanın amacı, yazar Sevim Ak'ın çocuk kitaplarında bulunan kalıplaşmış söz varlığı ögelerini (atasözleri, deyimler, ikilemeler, kalıp sözler) tespit etmek ve dilimizin söz varlığı zenginliğini nasıl yansıttığını incelemektir. Bu çalışma, nitel araştırma geleneğine bağlı bir doküman inceleme çalışmasıdır. Elde edilen verilerin analizinde betimsel analiz yönteminden yararlanılmıştır. Çalışmanın veri kaynağını Sevim Ak'ın yazmış olduğu beş kitap (Vanilya Kokulu Mektuplar, Sıcak Çikolatalı Yolculuklar, Babamın Gözleri Kedi Gözleri, Uçurtmam Bulut Şimdi, Çilekli Dondurma) oluşturmaktadır. Araştırmanın sonucunda incelenen beş kitapta 1202 kalıplaşmış söz varlığı ögesi tespit edilmiştir. Kitaplarda bulunan kalıplaşmış söz varlığı ögelerinden 4'ü atasözü, 625'i deyim, 501'i ikileme, 72'si kalıp sözlerdir. Bu sonuçlara göre incelenen kitapların dilimizin anlatım imkân ve ayrıntılarını aktarmada zengin olduğu söylenebilir. Ayrıca, kitapların anlatımlarında sade bir dil tercih edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Sevim Ak, söz varlığı, çocuk edebiyatı. VOCABULARY ELEMENTS IN SEVIM AK'S BOOKS ABSTRACTPurpose of the research is to identify the formulaic vocabulary elements (proverbs, idioms, reduplications, mold words) in the child books of author Sevim Ak and examine how they reflect the richness of vocabulary. This study is a document review study based on the tradition of qualitative research. Descriptive analysis method was used to analyze the data. The data source of the research is the five child books (Vanilya Kokulu Mektuplar, Sicak Cikolatali Yolculuklar, Babamin Gozleri Kedi Gozleri, Ucurtmam Bulut Simdi, Cilekli Dondurma) written by Sevim Ak. As a result of the research, 1202 formulaic vocabulary items were found in five child books examined. Of the formulaic vocabulary items found in books, 4 are proverbs, 625 are idioms, 501 are reduplications, and 72 are mold words. It can be said that according to these results the books that analyzed are rich in conveying the details and possibilities of expression of our language. In addition, a simple language is preferred in the narratives of the books.

Vocabulary in Şevket Rado’s “Eşref Saat”

“…Kitapta en sık tekrar eden ikilemeler "kendi kendine" (f=22), "yavaş yavaş" (f=11), "sık sık" (f=8), "ara sıra" (f=7), "çoluk çocuk" (f=5), "zaman zaman" (f=5), "kolay kolay" (f=4) ve "seve seve" (f=4) olarak sıralanmıştır. (Akın, 2018;Akın ve Kavruk, 2018;Aktaş, 2016;Arslan ve Durukan, 2014;Baş, 2012;Ceran, Dağ, Yıldız, Özgül ve Altun, 2020;Daharlı, 2012;Göçen, Karabulut, Yıldız-Memiş ve Darama, 2020;Gökmen, 2021;Kılınç, 2020;Öz, 2012;Tekşan, Çinpolat, Çelenk ve Güneş, 2019;Uz ve Özcan, 2020). Bir milletin ortak kültür mirası içinde kendilerine özgü yeri, önemi ve değeri olan deyimler vasıtasıyla asırlar içerisinde o milletin bir parçası hâline gelmiş birçok değerin birkaç kelimeyle günümüze ve geleceğe taşınması mümkündür.…”

Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Kalıplaşmış Söz Varlığı Açısından İncelenmesi

“…Aksan (2002), deyimlerin toplumun diline yansıyan kültürel ögeler olduklarını ve anlatım gücünü artırıcı, kimi zaman hoşa giden ve söyleyene zevk veren ve anımsanması kolay ögeler içerdiklerini belirtir (akt. Tekşan, Çinpolat, Çelenk & Güneş, 2019). Toplum içinde en sık kullandığımız söz varlığı unsurlarından olan deyimlere Türkçe ders kitaplarında da diğer kalıplaşmış söz varlığı unsurlarına kıyasla daha fazla yer verildiği görülmektedir.…”